Γράφει ο Δρ Ιωάννης H. Βλάχος*
H Metropolitan Opera της Ν. Υόρκης, μας δίνει την ευκαιρία στις εκπομπές της, που παρουσιάζει το Μέγαρο Μουσικής, να παρακολουθήσουμε υψηλής ποιότητας performances, με όλη βέβαια τη διαφορά που έχει μια προβολή από μια ζωντανή παρουσίαση, αλλά και τα πλεονεκτήματα να βλέπεις σε κοντινά πλάνα πρωταγωνιστές και τον αρχιμουσικό.
Η συγκεκριμένη παράσταση αφορούσε μια Opera Comique του Gaetano Donizetti, «Το κορίτσι του Συντάγματος» (La fille du regiment) (1840) η οποία δεν παίζεται τόσο συχνά, πιθανώς γιατί η εκτέλεσή της προϋποθέτει έναν λυρικό τενόρο που να μπορεί στην κεντρική του άρια ν’ ανέβει φωνητικά σε 9 κόντρα Do (μεγάλη στιγμή της καριέρας του Luciano Pavarotti ήταν όταν πρωτοεμφανίσθηκε σε αυτόν τον ρόλο, στο Covent Garden του Λονδίνου, συνοδεία της Dame Joan Sutherland, και ερμήνευσε με ευχέρεια τα εννέα κόντρα do. Από τότε καθιερώθηκε σαν «ο βασιλιάς των υψηλών Do»).
Η όπερα στην πρώτη παρουσίασή της δεν έτυχε καλής αποδοχής. Ο τενόρος δεν κατάφερε να φτάσει στο ύψος των Do που έπρεπε και οι Γάλλοι κριτικοί αντιμετώπισαν εχθρικά τον Ιταλό Donizetti, ενώ χρειάσθηκε να περάσουν αρκετά χρόνια (1928) μέχρι να εκτιμηθεί η μουσικότητα του έργου και η αξία του ακόμη και στην Ιταλία.
Την ορχήστρα της Met διηύθυνε ο Enrique Mazzola, Ιταλός αρχιμουσικός που εξειδικεύεται στο Bel Canto και διηύθυνε μέχρι πρόσφατα (2018) στην Deutsche Opera του Βερολίνου. Ένας χαμογελαστός άνθρωπος με πολύ εκφραστικό πρόσωπο σ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης που διηύθυνε με μπρίο και χρωματισμό τους εξαιρετικούς μουσικούς της Met.
Το λιμπρέττο της όπερας, γραμμένο στα γαλλικά από τους Jules Henri Vernoy de Saint Georges και Jean Francois Bouvard αφορά την ιστορία μιας νεαρής που μεγαλώνει στο στρατόπεδο ενός συντάγματος Γάλλων στρατιωτών στη διάρκεια των Ναπολεόντιων Πολέμων στην περιοχή του Τυρόλου, που το είχαν περιμαζέψει έκθετο μετά κάποια μάχη και που στην εξέλιξη της οπερατικής υπόθεσης αποδεικνύεται ότι είναι η κόρη και κληρονόμος μιας αριστοκρατικής οικογένειας Μαρκησίων.
Τα κύρια πρόσωπα της όπερας είναι η Marie (η υψίφωνος πρωταγωνίστρια), ο Σουλπίκιος, ο λοχίας του συντάγματος που την μεγάλωσε κι ο αγαπημένος της Τόνιο (ο τενόρος της παράστασης, Τυρολέζος και άρα «εχθρός» του συντάγματος που για την αγάπη της Marie άλλαξε στρατόπεδο και τραγουδάει -αναγκαστικά- «Ζήτω η Γαλλία!»).
Η εισαγωγή (overture) του έργου, αρχίζει με ένα αγγλικό κόρνο για να εισάγει πιθανώς την ιδέα ότι όλα θα σχετίζονται με στρατό, που τις 4 νότες του τις επαναλαμβάνουν τα fagotti και τα piccoli. Οι μελωδίες που αναπτύσσονται θυμίζουν πολύ Rossini (Μια Ιταλίδα στο Αλγέρι),
Εισέρχεται στην σκηνή η Marie, η πρωταγωνίστρια κι ανακαλύπτουμε ότι είναι μια υψίφωνος έγχρωμη μεν με εξαιρετική φωνή δε. Η υψίφωνος Pretty Yende από τη Ν. Αφρική, 34 ετών, εκτός από pretty έχει τραγουδήσει με επιτυχία Lakmé, Lucia di Lammermoor και άλλες δύσκολες όπερες και στη συγκεκριμένη παράσταση έδειξε ότι έχει μια βελούδινη φωνή με άνεση στις υψηλές νότες, χωρίς λαρυγγίσματα.
Το έγχρωμη δημιουργεί αίσθηση γιατί έχει εμφανισθεί ήδη η μητέρα ης (όπως θα φανεί στη συνέχεια του Story) η οποία είναι μια κατάξανθη αφράτη Μαρκησία. Συνοδεύεται βέβαια από έναν μελαμψό υπηρέτη και ίσως αυτό εξηγεί την επιλογή της Met…
Το ντουέτο που ακολουθεί με τον Σουλπίκιο, είχε πολύ ωραία αρμονία και συνδυάζεται στο β΄ μέρος του με την χορωδία των στρατιωτών του συντάγματος που μαζί με την Marie τραγουδούν το ρεφραίν του συντάγματος. Στο άκουσμα του εμβατηρίου, παρατηρήθηκε μια θυμηδία στο ακροατήριο του Μεγάρου, γιατί η μετάφραση στην οθόνη του ρεφραίν ταραμ-ταραμ-ταραμ ενεγράφη αγγλικά ως «Rantanplan», όπως τραγουδιέται στα γαλλικά, που θύμισε Λούκυ Λούκ και τον θρυλικό του σκύλο.
Ένα χαρούμενο σκηνοθετικό εύρημα ήταν ότι στη διάρκεια της χορωδίας και των πρωταγωνιστών (Marie-Σουλπίκιος) πίσω τους, σαν απλωμένο σχοινί χόρευαν στον αέρα οι «σκελέες» των στρατιωτών! (τις σκελέες αυτές σιδέρωνε αρειμανίως η Marie σ΄ όλη τη διάρκεια του έργου).
Στην εξέλιξη της πλοκής και πριν το διάλειμμα ακολούθησε η περίφημη άρια του τενόρου ”Ah! mes amis, quel jour de fête!” που όλοι περιμέναμε (όπως και οι ακροατές της Met) να δούμε τι θα καταφέρει ο Janvier Camarena, 42 ετών, από το Μεξικό, κοντούλης ευκίνητος και με ωραία γαλανά μάτια, λυρικός τενόρος που έχει στο ρεπερτόριό του Rossini (Κουρέας, Σταχτοπούτα). Στην προκειμένη άρια τα κατάφερε καλά, χωρίς να χάσει τον τόνο κι ήταν τόση η χαρά και η συγκίνησή του ώστε κλείνοντας και με το χειροκρότημα του κόσμου τον κατέκλυσαν δάκρυα. Αυτό όμως δεν τον εμπόδισε ανταποκρινόμενος στο θερμό χειροκρότημα του κοινού, να δώσει την άρια στο bis και μάλιστα με μεγαλύτερη άνεση και διάρκεια του υψηλού Do.
Στο β΄ μέρος τις εντυπώσεις έκλεψε μόλις άνοιξε η σκηνή, η Kathleen Turner, αυτή η κάποτε πολύ ωραία κοπέλα που παρ΄ όλες τις περιπέτειες που είχε περάσει έχει την στόφα της μεγάλης καλλιτέχνιδος και τη φωνή της «μπασμένης» γυναίκας, που της έδωσε κι ο μαέστρος την ευκαιρία να «παίξουν» εκτός παρτιτούρας ένα σκετς, στέλνοντάς της σειρά από συγχορδίες κι αυτή ν΄ ανταποκρίνεται με κοφτές φράσεις και μορφασμούς. Πράγμα που δημιούργησε πάλι θυμηδία στο ακροατήριο της Met και σ΄ εμάς στο Μέγαρο.
Η ιστορία εξελίσσεται όπως σε όλα τα Love Stories, όπου η ξανθιά και αφράτη Μαρκησία αναγνωρίζει την κόρη της (την μαυρούλα) και της επιτρέπει τελικά να παντρευτεί τον αγαπημένο της (Τόνιο).
Ακροαστικά υπήρχαν σ΄ αυτό το β΄ μέρος δύο πολύ ωραίες άριες της Marie. Η Coloratura Soprano προκάλεσε συγκίνηση στο ακροατήριό της, ειδικά με την Άρια «Par le rang e par l’ opulense» και προκάλεσε το θερμό χειροκρότημα του κοινού (που ίσως έτσι εξισορρόπησε το χειροκρότημα biz του τενόρου). Στο μέρος αυτό υπάρχει κι ένα πολύ μελωδικό trio (Τous les trois reunis) της Marie, του Σουλπίκιου και του Τόνιο. Το trio αυτό αξιολογήθηκε σαν ενδιαφέρουσα μουσική πρόκληση από τον Hector Berlioz (16/2/1840), που γενικώς έκρινε αρνητικά αυτή την οπερατική προσπάθεια του Donizetti.
Η παράσταση έκλεισε με όλη τη χορωδία να τραγουδάει “Salut à la France” και μαζί του και η Γερμανίδα Μαρκησία (μήτηρ και θυγάτηρ) και ο Τυρολέζος (αλλαξοπιστήσας ένεκα του έρωτα) Τόνιο.
Ωραία βραδιά!
* Ο Δρ Ιωάννης Η. Βλάχος είναι Ορθοπαιδικός – Χειρουργός, τ. Καθηγητής Παν/μίου Κρήτης.