«Το μαγικό κλειδί»
της Πηνελόπη Δέλτα.
Κείμενο: Κάρμεν Ρουγγέρη
Σκηνοθεσία: Χριστίνα Κουλουμπή, Κάρμεν Ρουγγέρη.
Παιδική Σκηνή Κάρμεν Ρουγγέρη, Θέατρο «Κιβωτός»
Ο ζέφυρος ζωγράφιζε με νοσταλγία μια θαλασσινή ανάμνηση πάνω στη βρεγμένη άμμο κι η θάλασσα την έσβηνε για να τον πειράξει, τον έβλεπε λίγο μελαγχολικό εκείνο το ζεστό πρωινό στο κάτασπρο νησάκι…κι όταν τον κοίταξε, τα μάτια του γέμισαν γιασεμιά και κρίνους, η αρμύρα χάιδεψε τον ουρανό και πλημμύρισε η αγάπη φως, εκεί στην άκρη μιας θύμησης που κρυβόταν ένα κλειδί…μαγικό κι ευλογημένο!
Το μαγικό κλειδί! Πόση απαντοχή κρύβεται πίσω από τη μικρή αυτή φράση…απαντοχή γεμάτη ελπίδα χαράς, μια γλυκιά προσμονή που μαγεύεται από τις λέξεις και τις μικρές, αμίλητες ευτυχίες. Η μαγεία, σαν θάλασσα με χίλια μυστικά, χαϊδεύει την αθωότητα του παιδικού χαμόγελου και η σκηνή γίνεται ένας κόσμος πολύχρωμος, σπαρμένος μελωδίες και ώρες νήδυμες και θαλερές.
Το μαγικό κλειδί! Ένας κόσμος θαυμάτων τραμπαλίζεται πάνω στη σκηνή και ζωγραφίζει ένα παραμύθι δικό μας, πολύ ελληνικό και βαθιά αληθινό, την καρδιά της βασιλοπούλας∙ το παραμύθι έγραψε το 1909 η Πηνελόπη Δέλτα και αφηγείται την ιστορία μιας βασιλοπούλας που είχε τα πάντα…εκτός από την καρδιά της!
Η σημασία του παραμυθιού συνιστά ένα μαγικό κλειδί που μέσω της αλληγορίας ανιχνεύει, επανακαθορίζει και απελευθερώνει αξίες πανανθρώπινες, κρυμμένες βαθιά στα μύχια φυλλαράκια της ψυχής∙ ετυμολογικά, ο όρος παραμύθι προέρχεται από το αρχ. Παραμύθιον και έχει τη σημασία της παρηγοριάς, της ανακούφισης και της καταλλαγής αλλά και της ενθάρρυνσης. Ο όρος, σταδιακά, μεταμορφώνεται σε μια φανταστική ιστορία που στοχεύει στην ανακούφιση από την οδύνη, τη θλίψη και τη στενοχώρια.
Προσέτι, ανοίγεται στον ορίζοντα ένα καταπληκτικό μεταίχμιο που χωρίζει και ενώνει τη φαντασία με την πραγματικότητα, το όριο, όπου κατά τον Winnicott, το παιδί καλείται να αντιμετωπίσει με ελευθερία κάθε συναισθηματική λειτουργία, χωρίς τον φόβο της τιμωρίας και της υποτίμησης. Το παραμύθι χαρίζει, από τη φύση του, στο παιδί μια πολύπλευρη ταύτιση με τους χαρακτήρες που πρωταγωνιστούν∙ ως εκ τούτου διδάσκει και νουθετεί, μέσω ενός υπόρρητου μηχανισμού συνδεδεμένου επί του ασφαλούς μεταιχμιακού πεδίου, μεταλαμπαδεύοντας στο παιδικό υποσυνείδητο αρχέτυπα σύμβολα και σχεσιακά σχήματα. Η παιδική φαντασία υποδέχεται τα στοιχεία αυτά και τα οργανώνει μέσω του παραμυθιού, καθιστώντας το παιδί ικανό να τα αναγνωρίσει, να τα ενσωματώσει και να τα διαχειριστεί.
Η εμπνευσμένη διασκευή της κ. Κάρμεν Ρουγγέρη –με τον τίτλο να μεταμορφώνεται σε μαγικό κλειδί- συνδέει με άρρητο και μαγικό τρόπο την καθοριστική σημασία του παραμυθιού με την υπαρξιακή διάσταση της θεατρικής πράξης∙ γνωρίζοντας ότι το παραμύθι φωλιάζει τρυφερά στον παιδικό ψυχισμό, εκεί που συναντά το παράλογο και το υπερφυσικό, η κ. Ρουγγέρη δημιουργεί έναν ολάνθιστο κήπο με τριαντάφυλλα και ροδαμούς που χαϊδεύουν τις παιδικές ανομολόγητες θύμησες -το παιδικό ασυνείδητο– και τις γεμίζουν εικόνες και μικρές μαγικές λεξούλες με φως.
Η σκηνοθετική οπτική των κ. Ρουγγέρη και Κουλουμπή, αγγίζει απαλά με ενσυναίσθηση, σεβασμό και -κυρίως- αγάπη κάθε σημασία που κρυφογυρίζει στις πολύχρωμες σκηνές του παραμυθιού∙ η αγάπη ξεπροβάλλει πηγαία, ως εσωτερική ανάγκη και λαχτάρα του ανθρώπου που για να τη γνωρίσει και να τη βιώσει στέκεται με γενναιότητα απέναντι στον φόβο της θλίψης και του πένθους.
Η αγάπη κυριαρχεί ακόμη και έναντι αυτής της μοίρας, αυτού του αδυσώπητου ολέθρου που -αλίμονο- κανείς δεν γλυτώνει από τον ιστό της, ούτε κι εκείνος ο θεός Ήλιος! Να όμως, που το μαγικό κλειδί αντιστρέφει τη ροή του αρχέγονου έσχατου και ξεκλειδώνει μια απεραντοσύνη χαράς, αγάπης και ελπίδας στο γαλάζιο του ουρανού.
Προσέτι στα παραμυθικά στοιχεία του ασυνείδητου, η σκηνοθεσία πραγματεύεται αριστοτεχνικά, εύστοχα και δημιουργικά τα αφηγηματικά και συμβολικά στοιχεία που διαμορφώνουν τη νοηματοδότηση του παραμυθιού∙ στη σκηνή αναβιώνουν με διαύγεια και μαγεία οι τριάντα μία (31) λειτουργίες που βιώνει ο εκάστοτε χαρακτήρας του παραμυθιού σύμφωνα με τον Vladimir Propp, όπως, μεταξύ άλλων, η απουσία, η απαγόρευση, η συνενοχή, η παράβαση, η εξάλειψη της δυστυχίας, η μεσολάβηση, το δύσκολο πρόβλημα, η λύση, ο γάμος.
Η σκηνοθετική καθοδήγηση αναδύει με ευαισθησία τις λεπτές κι ανεπαίσθητες αποχρώσεις των συναισθημάτων, όπως μεταξύ άλλων, τον φόβο, τη χαρά, τον φθόνο, την αγάπη, τη μεταμέλεια∙ η συναισθηματική ένταση και η δημιουργική αρτιότητα της κάθε σκηνής συνοδεύεται από παραδοσιακές, όμορφες μελωδίες της κάτω Ιταλίας που διαμορφώνουν ένα εκπληκτικό μουσικοθεατρικό σύνολο.
Ο επταμελής θίασος της παράστασης χορεύει γύρω από ένα γαϊτανάκι χαράς, τυλίγοντας περίτεχνα γύρω από τη παιδική -και όχι μόνο- καρδούλα χρώματα, τραγούδια και λέξεις που μιλάνε για αγάπη, χαρά και ελπίδα. Οι κ. Ειρήνη Αρβανίτη, Δημήτρης Θεοδωρόπουλος, Μαρία Καμακάρη, Χριστίνα Κουλουμπή, Γιάννης Νικολάου, Αλεξάνδρα Σκένδρου, Νεκτάριος Φαρμάκης ερμηνεύουν με απαράμιλλη υποκριτική δεξιότητα και μεγάλη χαρά και κέφι τους διαφορετικούς ρόλους, νιώθοντας κάθε συναίσθημα αγάπης, θλίψης, αγανάκτησης, θυμού, καταλλαγής, δικαίωσης.
Τα σκηνικά και τα κοστούμια της κ. Χ. Κουλουμπή δημιουργούν έναν λαμπερό κόσμο, γεμάτο εντάσεις και πολύχρωμες αντανακλάσεις, δημιουργίες με ευαισθησία και ευφυΐα που ικανοποιούν με ευφάνταστο τρόπο τις θεατρικές συμβάσεις διατηρώντας τον παραμυθιακό, φαντασιακό μίτο των μηνυμάτων∙ μαγικά κλειδιά, τρυφερά λίκνα, μεγαλοπρεπή πολύχρωμα κουστούμια και βασιλικά στέμματα χαρίζουν προσμονή, γέλιο και συγκίνηση στις γλυκές παιδικές καρδούλες.
Η κινησιολογία, οι χορογραφίες και οι φωτισμοί του κ. Π. Γάλλια εντείνουν και πολλαπλασιάζουν τον μεγαλειώδη ρυθμό της παράστασης, καθώς περιπλέκονται ευφάνταστα με τις εμπνευσμένες μουσικές συνθέσεις του κ. Α. Δελαπόρτα. Οι στίχοι και η επιλογή των παραδοσιακών μελωδιών του κ. Α. Κουλουμπή ενώνονται απαλά με τη διδασκαλία και την προσαρμογή των τραγουδιών της κ. Ελένης Ζιώγα και συνοδεύουν δημιουργικά την εξέλιξη του παραμυθιού ως αναπόσπαστο τμήμα της αφήγησης, διαμορφώνοντας ένα ολοκληρωμένο, εκπληκτικό, σκηνικό αποτέλεσμα.
Σα νοσταλγία έλαμψε αμυδρά το φως της μέρας εκείνης…έφυγε η νύχτα, χάθηκε σα μια παλιά ανάμνηση που βούλιαξε στη θάλασσα του πένθους, μοιρολογώντας το γέρμα του φεγγαριού…κι η μοίρα ανέμισε έναν κρίνο λευκό στο χάραμα της μαγείας, στην άκρη του καιρού… μια κόκκινη καρδιά αγνάντευε τα σύννεφα…προσμένοντας ένα κλειδί…
Λία Τσεκούρα
Πεντέλη 23 Φεβρουαρίου 2024.
