«Κάθε Πέμπτη κύριε Γκρην»
Του Jeff Baron
Σκηνοθεσία: Κώστας Γάκης.
Θέατρο «Αργώ».
Υπήρχε μια μελαγχολία στα μάτια της μοναξιάς όσο κρυβόταν στη χαραγματιά του νόστου εκείνη την ημέρα δίχως όνομα, δίχως ώρες, δίχως στιγμές…μόνο έφεγγε θλιβερά κι απόκοσμα το άδειο γυαλί της κλεψύδρας…κι όταν ακούστηκε ο χτύπος στην ξεχασμένη πόρτα η κλεψύδρα γέμισε ηλιοτρόπια κι η μέρα φόρεσε τα καλά της…
Visiting Mr. Green! Το δράμα του Jeff Baron έκανε πρεμιέρα τον Ιούνιο του 1996 στο Berkshire Theatre Festival στο Stockbridge της Μασαχουσέτης κι έκτοτε γνώρισε μεγάλη επιτυχία. Το έργο θεωρείται από τα πλέον δημοφιλή θεατρικά κείμενα αφού παρουσιάζεται ανελλιπώς σε παγκόσμιο επίπεδο τα τελευταία 25 χρόνια, με πάνω από 500 παραγωγές σε 49 χώρες. Επίσης έχει μεταφραστεί σε 23 γλώσσες και έχει κερδίσει το βραβείο του καλύτερου θεατρικού έργου στην Ελλάδα, το Μεξικό, το Ισραήλ, την Ουρουγουάη, την Τουρκία και τη Γερμανία, ενώ του απονεμήθηκε το Kulturpreis Europa το 2001. Η Ελλάδα γνώρισε τη σκηνική παρουσίαση του έργου το 2000 με τον Γ. Μιχαλακόπουλο και τον Γ. Σκιαδαρέση στους αντίστοιχους ρόλους, ενώ το 2012 ο Γ. Μιχαλακόπουλος επανέλαβε την παράσταση με τον Τάσο Ιορδανίδη.
Κάθε Πέμπτη κύριε Γκρην! Υπόμνηση μιας ελπίδας που έρχεται ως καταλλαγή κρυφών κι ανελέητων ολέθρων που κρύβονται σε ένα διαμέρισμα με σφραγισμένες πόρτες και λάμπες καμένες από την απουσία ανθρώπινης αφής. Ανομολόγητοι φόβοι και σκοτεινές εικασίες κατατρώγουν χαρές και αγάπες που παλεύουν να ζήσουν ένα φως ύπαρξης…κι ο χρόνος απών, φωλιασμένος σε παγωμένες μνήμες και ατέλειωτα πένθη.
Δύο πρόσωπα αναζητούν σπαράγματα ζωής! Μια κοινή ζοφερή ειμαρμένη καλύπτει τα ουρλιαχτά των προσώπων, πνίγοντας τα όποια μικρά άνθη γαλήνης αναζητούν ανάσα· είναι η στιγμή που συντυχαίνουν δύο μοίρες κυνηγημένες από μια παλιά μήνι, από αυταπάτες που φόρεσαν τη μάσκα της ζωής κι έπνιξαν μυστικά και δάκρυα στο βάθος μιας νηπενθούς θλίψης.
O Jeff Baron ιχνηλατεί το είναι αυτών των δύο προσώπων που φαινομενικά βρίσκονται σε αντιδιαστολή αλλά ουσιαστικά συμβιώνουν στην αιχμή μιας ανυπαρξίας που στροβιλίζεται γύρω από τον πέλεκυ μιας κοινωνικά αμαρτωλής διαφορετικότητας· ο Mr. Green και ο Ross συσσωρεύουν εντός τους όλες εκείνες τις απολήξεις των ανθρώπινων τραυμάτων που προέρχονται από ιδεολογικές εμμονές και διαρρηγνύουν με σφοδρότητα τους δεσμούς των ανθρώπων.
Η σκηνοθετική οπτική του κ. Κώστα Γάκη ανιχνεύει και αναδεικνύει τις αποχρώσεις του άλλοτε τραγικού κι άλλοτε κωμικού χαρακτήρα του δράματος εξεικονίζοντας με αριστοτεχνικό τρόπο μια αλληγορία για την ετερότητα αλλά και μια διαυγή εικόνα ενός theatrum mundi· σε μια φευγαλέα συνθήκη, όπως η θεατρική πράξη, ο σκηνοθέτης προβάλλει εντέχνως μια συνύπαρξη τραγικών βιωμάτων με σκόρπιες κωμικές ανάσες, ακριβώς όπως συμβαίνει και στην εκτός σκηνής ζωή.
Ως εκ τούτου, εκείνη η αίσθηση του τραγικού που διαπνέει σαν αδιόρατος μίτος το θέατρο από τη γέννησή του, προκύπτει κατά τη σκηνοθετική προσέγγιση σταδιακά και ανεπαίσθητα καθορίζοντας τον οντολογικό δεσμό που ενώνει την τραγικότητα με τον άνθρωπο· παράλληλα, εάν για τον Genet η τραγωδία συνιστά ένα τεράστιο γέλιο που διακόπτει ένας λυγμός που παραπέμπει στο αυθεντικό γέλιο, τότε φαίνεται πως το τραγικό κρύβει μέσα και μια γνήσια κωμική σύλληψη του κόσμου, με πολλαπλές εκφάνσεις· έτσι, τραγικό και κωμικό δε συνιστούν ένα δίπολο, αλλά μια οντολογική και υποστασιακή σύλληψη του κόσμου.
Η σκηνοθεσία μέσω της υποκριτικής αποδίδει τη συνύπαρξη τραγικότητας και κωμικότητας με τη δεύτερη να έρχεται ως καταλλαγή σε στιγμές ψυχικής ασφυξίας· η -ενίοτε- χαλαρή διάθεση των χαρακτήρων προβάλλεται μέσω ενός φυσικού υποκριτικού ύφους, με την άνετη κι ελεύθερη κίνηση των ηθοποιών στη σκηνή, σε κάθετο και οριζόντιο άξονα, παράλληλα, η ένταση των χαρακτήρων αποδίδεται με γρήγορους και σπασμωδικούς ρυθμούς κίνησης κι εκφοράς λόγου, ενώ η θλίψη και η ματαίωση με αργές κινήσεις, αργή εκφορά λόγου ακόμη και στατικότητα ή απουσία λόγου.
Ο κ. Γιώργος Κωνσταντίνου, ως συντετριμμένος κ. Green, συγκινεί με την υποκριτική του δεξιότητα, προσδίδοντας άλλο βάρος και άλλο νόημα στη σημασία της υποκριτικής· ακροβατεί αριστοτεχνικά μεταξύ κωμικότητας, τραγικότητας, οργής, εμμονής, ματαίωσης, καταλλαγής, αγάπης και συγχώρεσης χαράσσοντας τα συναισθήματα αυτά πάνω στον τέταρτο τοίχο με έναν βαθύ αληθινό εαυτό. Ο κ. Green διακατέχεται από έναν ανηλεή προσωπικό συγκλονισμό, τον οποίο ο κ. Κωνσταντίνου μεταφέρει σε κάθε του βήμα πάνω στη σκηνή, ενώ ακόμη και όταν απουσιάζει αφήνει πίσω του να πλανάται στη σκηνή αυτό το αίσθημα ενός ανείπωτου, αδιόρατου ολέθρου…ίδιον ενός μεγάλου Ηθοποιού.
Ο κ. Αποστόλης Τότσικας, ως βαθιά αλλά κρυφά τραυματισμένος γιος, πλημμυρίζει τη σκηνή με συναισθήματα, αλλάζοντας συνεχώς ρούχα -σημείο που καθορίζει τη χρονική εναλλαγή των ημερών- εμμένοντας σε μια γεφύρωση των δεσμών, η οποία δρα επουλωτικά για τα τραύματα και των δύο προσώπων· βαθύς γνώστης της εναλλαγής των συναισθημάτων ο κ. Τότσικας ταυτίζεται με τις εκάστοτε διαθέσεις του χαρακτήρα που υποδύεται, οι οποίες είναι πολλαπλές και πολυσύνθετες, προβάλλοντας με αρτιότητα τη σημασία της κάθε σκηνής, συνομιλώντας δημιουργικά σε υποκριτικό επίπεδο με τον κ. Γ. Κωνσταντίνου, συνεισφέροντας στη διαμόρφωση της πολυπόθητης μέθεξης.
Τα δύο πρόσωπα φέρουν πληγές που χάσκουν ορθάνοιχτες και ματωμένες, ωστόσο η αλληλεπίδραση δρα θεραπευτικά και για τους δύο, δημιουργώντας μια οιονεί σχέση πατέρα και υιού· ως εκ τούτου, διαμορφώνεται ένα συμπληρωματικό κάτοπτρο που λειαίνει τον συναισθηματικό -οντολογικό ενδεχομένως- ακρωτηριασμό των δύο πασχόντων προσώπων και οδηγεί σε διαδοχικές συμφιλιώσεις με το εξωτερικό περιβάλλον αλλά και με τις εσωτερικές συγκρούσεις του εαυτού.
Τα σκηνικά του κ. Αντώνη Χαλκιά αποδίδουν ένα ρεαλιστικό περιβάλλον ενός μικρού, αφρόντιστου διαμερίσματος στο οποίο κατοικεί ένα μοναχικό και συντετριμμένο πρόσωπο· ένα τραπέζι και μια βιβλιοθήκη σε αταξία, σα να ξεχάστηκαν πάνω τους μνήμες και μέρες απύθμενης θλίψης, μια λάμπα καμένη, άνθη ψεύτικα, ένα τηλέφωνο χαλασμένο και ένα ρολόι σταματημένο συνιστούν ορισμένα από τα αντικείμενα φροντιστηρίου που επικοινωνούν σημασίες, νοσηρότητες και ψυχικές διαθέσεις του οικοδεσπότη.
Ο ίδιος συμβολισμός ισχύει και με τα κοστούμια του κ. Μάριου Ράμμου· η ενδυματολογία του κ. Κωνσταντίνου αναδεικνύει έλλειψη φροντίδας, παρακμή, ματαίωση και προσωπική παραίτηση, ενώ η ενδυματολογία του κ. Τότσικα συμβολίζει μια δυναμική προσωπικότητα ενός ανθρώπου που ζει, ξέρει να πονάει και να χαίρεται, θεραπεύοντας τις πληγές του άλλου, διαμορφώνοντας δεσμούς και σχέσεις.
Οι φωτισμοί του κ. Λευτέρη Παυλόπουλου αναδεικνύουν τις σημασίες της κάθε σκηνής, φωτίζοντας με ιδιαίτερο τρόπο σκοτεινές και φωτεινές στιγμές, όπως η τελευταία σκηνή της συμφιλίωσης που λούζεται στο φως· η μουσική σύνθεση του κ. Κ. Γάκη αναδύει τις συναισθηματικές πτυχές των ηρώων με περισσή ενσυναίσθηση και λυρισμό, ενώ η μετάφραση του ιδίου σε συνεργασία με τον συγγραφέα προσδίδουν ένα κείμενο που μιλιέται πάνω στη σκηνή αναδεικνύοντας με διαύγεια τις ανατροπές, τις σημασίες, τις αλήθειες και τα συναισθήματα του δράματος.
Άδειο το σπίτι…μόνο ένα καντηλέρι έστεκε σβηστό και μονάχο στην άκρη ενός χρόνου με κόκκινες χαραγματιές λήθης παλιάς και πένθιμης…πού χάθηκαν τα άνθη μας, ποτέ δε μάθαμε κι ας τα είδαμε να μαραίνονται…κι εκεί στον ορίζοντα ενός καιρού ανελέητου και άφατου σταθήκαμε, προσμένοντας με πάθος μιαν ανοιξιάτικη μαρμαρυγή…
Λία Τσεκούρα,
Πεντέλη 05.04.2025.
