«ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ»
{Χορός και ΄Αγγελος απ’ το πανάρχαιο δράμα}
Καλλιτεχνική Ομάδα momentum . Σύλληψη-Σκηνοθεσία: Αργύρης Πανταζάρας
Σύγχρονο Θέατρο 1-11 Ιουνίου
Το Έργο
Στον ορισμό του για την Τραγωδία, ο Αριστοτέλης παραθέτει ορισμένες βασικές συντεταγμένες της όπως την αναπαράσταση σπουδαίων πράξεων μέσω δράσης, τον ποιητικό της λόγο καθώς και την τραγική ταύτιση και συγκίνηση, η οποία δημιουργώντας έντονα συναισθήματα φόβου και ελέους στο θεατή τον οδηγεί στην κάθαρση και τον συνεπαίρνει διαχρονικά έως σήμερα.
Ο Anouilh στην δική του Αντιγόνη αναφέρει : ‘…Η Τραγωδία είναι σαφής και ξεκουράζει, είναι άψογη… Στην Τραγωδία τίποτε δεν είναι αμφίβολο κι η μοίρα καθενός είναι γνωστή. Αυτό μας καθησυχάζει…Η Τραγωδία ξεκουράζει γιατί η ελπίδα, αυτό το σφαλερό κι απατηλό πράγμα, δεν παίζει κανένα ρόλο σ’ αυτή. Δεν υπάρχει καμιά ελπίδα. Είσαι παγιδευμένος. Όλος ο ουρανός έχει πέσει πάνω σου και το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να κραυγάσεις… Μπορείς να κάνεις να ειπωθούν όλα όσα ποτέ δεν φαντάστηκες πως θα ήσουν ικανός να πεις – ή ποτέ δεν είχες αντιληφθεί πως τα είχες μέσα σου για να τα εκφράσεις.’
Ο βρετανός φιλόσοφος Bertrand Russel καταθέτει στην αυτοβιογραφία του: ‘Κάτι που μας παρηγορεί στην τραγωδία είναι ότι όλες αναφέρονται στο παρελθόν και έχουν την πληρότητα και τη γαλήνη που προέρχεται από το γεγονός ότι η χρονική απόστασή τους μας εμποδίζει να τις προσπελάσουμε. Βλέπω το παρελθόν, σαν ένα ηλιοφώτιστο τοπίο όπου οι πενθούσες ψυχές του κόσμου δεν πενθούν πια. Στις όχθες του ποταμού του Χρόνου, η θλιμμένη λιτανεία των ανθρώπινων γενεών πορεύεται αργά προς τον τάφο. Στη γαλήνια όμως περιοχή του παρελθόντος, όσοι περιπλανήθηκαν και κουράσθηκαν, ξεκουράζονται, κι οι κλαυθμοί τους σταμάτησαν.’
Η Μητρόπολη του Αργύρη Πανταζάρα αποτελεί έναν τόπο συνάντησης για ετερόκλητα πρόσωπα της Τραγωδίας. Σε μία ευτυχή ανθολόγηση (δραματουργική επεξεργασία/διασκευή Ελίνα Μαντίδη, Αργύρης Πανταζάρας) Αγγελιαφόροι , Χορός και τα ίδια τα Πρόσωπα από τις τραγωδίες Αντιγόνη, Οιδίπους Τύραννος, Μήδεια, Ηρακλής Μαινόμενος και Βάκχες, συνυπάρχουν και αλληλεπιδρούν στο παρόν σε μία συμπυκνωμένη διάσταση του χωροχρόνου, εν είδει ονείρου.
Μέσα από το καλά ενορχηστρωμένο κείμενο, το οποίο αποκτά νέα οργανικότητα και αυτονόμηση, παρελαύνουν με τρόπο πειστικό και ποιητικό, πτυχές της ανθρώπινης αναγκαιότητας όπως ο ανεκπλήρωτος και ο ματαιωμένος έρωτας, η ζηλοφθονία, η αλαζονεία , η εκδικητικότητα, η ύβρις, το έγκλημα και η τιμωρία.
Η Μητρόπολη, μέσα στην πολυσημία της, ανάγεται σε σύμβολο απαρχής της θεατρικής ιστορίας που είναι η ίδια Τραγωδία, πολύ δε περισσότερο σε μήτρα γέννησης θεών (Διόνυσος) αλλά και αφανισμού ανθρώπων. Χαρακτηριστικά, η παιδοκτονία ως άμεση, εγκληματική πράξη (Μήδεια, Ηρακλής, Αγαύη) ή ως ηθική αυτουργία (Κρέων) στοιχειώνει την μαρτυρία και το βίωμα των προσώπων του έργου, τα οποία ως άλλοι έκπτωτοι άγγελλοι ή παραστρατημένοι ήρωες, αναδύονται σε μετέωρη παραζάλη από τις σκοτεινές γωνιές της πόλης και συρρέουν στο κέντρο της.
Ιδιαίτερα εμπνευσμένη δραματουργικά είναι η στιχομυθία μεταξύ του Ηρακλή, που ενώ διηγείται την παιδοκτονία των γιων του «συνομιλεί» με τον Πενθέα, ο οποίος εκλιπαρεί την μητέρα του Αγαύη να του χαρίσει τη ζωή.
Η Παράσταση
Ο Αργύρης Πανταζάρας με σεμνότητα και γνώση δημιούργησε μία σφιχτή, λιτή και ατμοσφαιρική παράσταση που ανέδειξε την ομαδική δουλειά των momentum. Στο σκοτεινό σκηνικό της Μητρόπολης ( έμμεση αναφορά ίσως στην ομώνυμη ταινία του Fritz Lang και του Gotham City της πάλης του καλού με το κακό) σκοτεινές φιγούρες που κρύβονται σε μεγάλα κουτιά-χαρτόνια ξεπροβάλλουν και αρχίζουν να διηγούνται την ιστορία τους (σκηνικά momentum set design). Η χρήση ραβδιών και η παρατεταμένη αντήχηση στην επαφή τους με το έδαφος καθώς και ο υπόκωφος ήχος κρουστών σε συγκεκριμένα βήματα των ηθοποιών ενέτεινε την ανοίκεια, υπερβατική διάσταση του αποτελέσματος (μουσική Γιώργος Πούλιος).
Το διαρκώς μεταβαλλόμενο σκηνικό με τα κουτιά που χτίζονται για να ξαναγκρεμιστούν θύμιζε παιδικά παιχνίδια με γιγάντιους κύβους μέσα και πάνω στους οποίους οι ήρωες προσπαθούν να σταθούν για λίγο και να ισορροπήσουν πριν καταρρεύσουν- ή και ζάρια στα χέρια των θεών που καθορίζουν τις τύχες των ανθρώπων.
Επιμελώς δουλεμένες οι ερμηνείες και εμπνευσμένη η κινησιολογία των ηθοποιών (κίνηση Ηλίας Χατζηγεωργίου):
Ο Γιώργος Κατσής ως Διόνυσος,‘γεννιέται’ ημίγυμνος ανάμεσα σε χαρτόκουτα, ένας παρίας σύγχρονης μεγαλούπολης με κίνηση, φωνή και λαρυγγισμούς που παραπέμπουν στις ζωίκες συνεκδοχές του θεού και συγκινητικός στη συνέχεια ως Αγγελιαφόρος και Πενθέας. Η Μελισσάνθη Μάχουτ ως Μήδεια και Αγγελιαφόρος, η Χαρά Μάτα Γιαννάτου ως Αντιγόνη και Χορός, ο Κωνσταντίνος Πλεμμένος ως Ηρακλής Μαινόμενος και Αμφιτρύονας υπηρέτησαν πειστικά τους ρόλους τους. Η μικρή Πέπη Κώνστα ως ο μικρότερος από τους αγγελιαφόρους ενώνει τη φωνή της με τους υπόλοιπους και αθωώνει με την ηλικία και την παρουσία της τα πρόσωπα του έργου, ενώ ειδική αναφορά αξίζει στον Αίμονα του Αγησίλαου Μικελάτου που αφυπνίζεται από το ρομαντισμό του ερωτευμένου σε τιμωρητική συνείδηση για τον πατέρα Κρέοντα που καταδίκασε την Αντιγόνη σε θάνατο κι εξώθησε το γιο του σε αυτοκτονία. Τέλος, ο ίδιος ο Αργύρης Πανταζάρας ως Κρέων ανεβασμένος σε ένα πανύψηλο, ετοιμόρροπο βάθρο (χαρακτηριστικό της αλαζονείας του βασιλιά)– διέρχεται, συγκινώντας το κοινό, τα στάδια της συνειδητοποίησης των αποφάσεων που θα οδηγήσουν στην κυριολεκτική πτώση του (η φωτισμένη σκιά του στον τοίχο της σκηνής παραμένει σιωπηλός εναγώνιος συνοδός των ψυχολογικών του μεταπτώσεων).
Η Μητρόπολη πέτυχε το στόχο της, να αποτελέσει προορισμό για αυτό το ταξίδι στο αρχαίο δράμα. Βγαίνοντας, κρατήσαμε την αίσθηση της μέθεξης, της πληρότητας και της παράδοξης αισιοδοξίας ( συναφή ίσως με την ” ξεκούραση” του Anouilh ), που η επαφή με την Τραγωδία προσφέρει: την επαφή με την Ουσία.
