Ο Ιταλός ποιητής Ludovico Ariosto (1474-1533) γράφοντας το έπος Orlando Furioso (1516, Μαινόμενος Ορλάνδος) παραδίδει ένα από τα σημαντικότερα κείμενα της Αναγέννησης. Το πολυπρόσωπο έργο, που περιλαμβάνει ανθρώπους και τέρατα, περιγράφει την πορεία του χριστιανού ιππότη Orlando (γαλλ. Roland), ο οποίος πολεμά εναντίων των Σαρακηνών που είχαν εισβάλει στην Ευρώπη. Ο έρωτας, οι αγωνίες, τα τραγικά συμβάντα, αλλά και διάφορα κωμικά στοιχεία, συνθέτουν την εκτενή αφήγηση.
Οι περιπέτειες του ήρωα ενέπνευσαν πολλούς μεταγενέστερους δημιουργούς, οι οποίοι γοητεύθηκαν από την ποιότητα και την φαντασία του έπους. Ειδικότερα, ορισμένοι επιφανείς συνθέτες δεν δίστασαν να δημιουργήσουν όπερες βασισμένες σε επεισόδια από τον βίο του ήρωα. Θα θυμίσουμε ότι τόσο ο Antonio Vivaldi (1678-1741), που συνέθεσε δύο όπερες εμπνευσμένες από τον Ορλάνδο (σώζεται η μία), όσο και ο George Frideric Handel (1685-1759), χάρισαν εξαίρετους καρπούς: η αριστουργηματική τρίπρακτη όπερα Orlando, HWV 31, του Handel, σε libretto του Carlo Sigismondo Capece, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1733, στο King’s Theatre του Λονδίνου, ενώ δύο ακόμη δικές του όπερες αντλούν τα θέματά τους από το ίδιο έπος ˙ συγκεκριμένα, η λίγο μεταγενέστερη όπερα, με τίτλο Ariodante, HWV 33, σε libretto ανωνύμου ποιητή, που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Covent Garden Theatre, to 1735, και εκείνη με τίτλο Alcina, HWV 34, που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Theatre Royal του Λονδίνου, επίσης το 1735.
Ο Orlando Furioso του Vivaldi παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Teatro Sant’ Angelo της Βενετίας, κατά το φθινόπωρο του 1727. Σύμφωνα με την υπόθεση, η πριγκίπισσα Angelica, που είναι ερωτευμένη με τον Αφρικανό πρίγκηπα Medoro, βρίσκεται στο νησί της μάγισσας Alcina, θέλοντας να ξεφύγει από τον Orlando, που παράφορα την επιθυμεί. Η Alcina είναι ερωτευμένη με τον πρίγκιπα Ruggiero, ωστόσο με την ίδια είναι ερωτευμένος ο Astolfo, σύντροφος του Orlando. Ο Orlando χάνει τα λογικά του όταν η Angelica παντρεύεται τον Medoro. O ιππότης Ruggiero και η νεαρή Bradamante, σώζουν τον Orlando από την επίθεση της Alcina, που συλλαμβάνεται από τον Astolfo. Στο τέλος του έργου, ο Orlando ξαναβρίσκει τα λογικά του, συγχωρεί την Angelica και αποδέχεται τον γάμο της με τον Medoro.
Το υπέροχο αυτό έργο είχαμε την ευκαιρία να ακούσουμε σε συναυλιακή μορφή (χωρίς σκηνικά και κοστούμια) από τον αρχιμουσικό Γιώργο Πέτρου, τους Μουσικούς της Καμεράτα-Ορχήστρας των Φίλων της Μουσικής (σε όργανα εποχής) και μια ομάδα επτά εκλεκτών τραγουδιστών (Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης, 12/12). Σημειώνουμε ότι μόλις μερικές μέρες νωρίτερα (8/12), ο Πέτρου και η Ορχήστρα του, με διαφορετική διανομή μονωδών, είχαν παρουσιάσει το ίδιο έργο, πάλι σε συναυλιακή μορφή, στην Αίθουσα Tchaikovsky, της Μόσχας, με τον διάσημο Κροάτη κόντρα τενόρο Max Emanuel Cenčić στον ρόλο του τίτλου. Στην αθηναϊκή παρουσίαση, τον ρόλο του Orlando κράτησε ο Αμερικανός κόντρα τενόρος Nicholas Tamagna, ο οποίος στην εκτέλεση της Μόσχας, είχε κρατήσει το μέρος του Ruggiero. O Tamagna διαθέτει μία όντως πολύτιμη φωνή, γοητευτικού ηχοχρώματος από τη μία άκρη της έκτασής της ως την άλλη, εύπλαστη και τονικά ακριβή σε όλες τις περιοχές της. Ο ίδιος διαθέτει εξαιρετική μουσικότητα και σε κάθε του άρια, έδειξε να νιώθει τον πόνο και το δράμα του ήρωα που ενσάρκωνε. Τραγούδησε με περίσσεια συναισθηματική φόρτιση την γνωστή άρια Sorge l’irato nembo (δεύτερη πράξη, πέμπτη σκηνή). Η σκηνή της τρέλας (τρίτη πράξη, τέταρτη σκηνή), κατά την οποία έβγαλε το πολύχρωμο σακάκι του με θεατρικό τρόπο σέρνοντάς το στη σκηνή, διέθετε όλη την απαιτούμενη δραματική δύναμη. Αδημονούμε να τον ακούσουμε στη ζωντανή μετάδοση από την Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης (29/2), όταν θα ερμηνεύσει τον ρόλο του Narciso (Νάρκισσου), στην όπερα Agrippina, HWV 6, του Handel, στο πλάι της διακεκριμένης Αμερικανίδας μεσοφώνου Joyce DiDonato, η οποία θα επωμισθεί τον πρωταγωνιστικό ρόλο (ο συντάκτης του παρόντος κειμένου άκουσε την τελευταία να ερμηνεύει την ίδια όπερα στη Βασιλική Όπερα του Λονδίνου, 11/10/2019, βλ. Critics’s Point, 1/11/2019).
Η πάντα άψογα προετοιμασμένη μεσόφωνος Μαίρη-Έλεν Νέζη ερμήνευσε με προσοχή και ιδιωματική έκφραση τις άριες της Alcina. Η υψίφωνος Μυρσίνη Μαργαρίτη ως Angelica και η Κροάτισσα μεσόφωνος Sonja Runje ως Bramante επιστράτευσαν τις ελκυστικές νεανικές τους φωνές για να αποδώσουν τα δικά τους μέρη, μορφοποιώντας με νόημα και με ελεγχόμενο vibrato τις μουσικές φράσεις.
Ο Κορεάτης κόντρα τενόρος David DQ Lee, στον ρόλο του Ruggiero, εντυπωσίασε με την υποδειγματική του άρθρωση (κάθε συλλαβή του κειμένου προέκυπτε με καθαρότητα, αλλά και με νόημα), με την τονική του ακρίβεια και με τις αξιοσημείωτες ευκολίες του στην ερμηνεία των κολορατούρων. Ξεχώρισε (και) στη διάσημη όσο και εκφραστικά συγκινητική άρια Sol da te mio dolce amore (πρώτη πράξη, ενδέκατη σκηνή), όπου απολάμβανε την μουσικά και δεξιοτεχνικά έξοχη συνοδεία του πάντα ευαίσθητου φλαουτίστα Ζαχαρία Ταρπάγκου.
Η πολύπειρη στην ερμηνεία του μπαρόκ ρεπερτορίου κοντράλτο Μαρίτα Παπαρίζου απέδωσε με βεβαιότητα το μέρος του Medoro προσεγγίζοντας με μουσικό και τεχνικό σθένος τόσο την απαιτητικότατη tessitura, που περιλαμβάνει πολύ χαμηλές και υψηλές νότες, όσο και τις εκτενείς κολορατούρες των αριών. Θα πρέπει να τονιστεί ότι το είδος της φωνής κοντράλτου που διαθέτει η καλλιτέχνις αποτελεί σπανιότητα στις μέρες μας και κατά συνέπεια, εκ των πραγμάτων κάθε της συμμετοχή σε έργα της εποχής μπαρόκ έχει τη δική της ιδιαίτερη σημασία και αξία.
Ο νεαρός βαρύτονος Μάριος Σαραντίδης, τον οποίον παρακολουθούμε από την αρχή της σταδιοδρομίας του με σταθερά βήματα συνεχώς να προοδεύει, τραγούδησε τις άριες του Astolfo, Constanza tu m’insegni, e vuoi ch’io speri και Benché nasconda la serpe in seno, με ζεστή φωνή, εκφραστική γενναιοδωρία και προσοχή στο φραζάρισμα.
Ο Πέτρου, έχοντας στη διάθεσή του τους ιδιαίτερα πρόθυμους και ικανούς μουσικούς της Καμεράτα, επιλέγοντας ταχύτητες ζωηρές και γεμάτο οίστρο, υπέβαλε μία δουλεμένη στη λεπτομέρεια ιδιωματική και εκφραστικά εύφορη ερμηνεία της παρτιτούρας του Orlando.
