Η πρωτοβουλία της Ε.Λ.Σ. για την παρουσίαση του αφιερώματος στον θεμελιωτή της Εθνικής Μουσικής Σχολής Μανώλη Καλομοίρη την Παρασκευή 28 Ιουνίου 2024 στην αίθουσα Σταύρος Νιάρχος του ΚΠΙΣΝ, ανέδειξε κατ’ αρχάς την ιδιαίτερη σχέση του συνθέτη με το μελόδραμα και κατά δεύτερον, την άρρηκτη σχέση των ιστορικών γεγονότων ως πηγή άντλησης της θεματολογίας της όπερας αλλά και την επίδρασή τους στη δημιουργία λόγιας έντεχνης μουσικής.

Η βραδιά άρχισε με την πρόσφατα αποκατεστημένη Συμφωνική Φαντασία από τη μουσική τραγωδία Ο Πρωτομάστορας (1934); σε επιμέλεια των Γιάννη Τσελίκα και Μυρτώς Οικονομίδου. Στη συνέχεια ακούστηκαν η τριμερής Σουίτα από την όπερα Το Δαχτυλίδι της μάνας (1955) που επιμελήθηκε ο Γιάννης Σαμπροβαλάκης και το συμφωνικό ποίημα Μηνάς ο Ρέμπελος, κουρσάρος στο Αιγαίο (1940), βασισμένο στο ομώνυμο ρομάντσο του Κωστή Μπαστιά,[1] που επιμελήθηκε ο Γιάννης Τσελίκας. Ολόκληρο το πρώτο – ορχηστρικό μέρος ήταν ιδιαιτέρως εντυπωσιακό. Η ορχήστρα της Ε.Λ.Σ. απέδειξε περίτρανα το υψηλότατο ερμηνευτικό επίπεδο που πλέον διαθέτει, ενώ θετικότατη εντύπωση άφησαν τα χάλκινα πνευστά και τα κρουστά με τους εξαίρετους μουσικούς που τα πλαισιώνουν. Ο μαέστρος της βραδιάς Κορνήλιος Μιχαηλίδης, δημιούργησε μία ευρεία χρωματική παλέτα άλλοτε εντυπωσιακών κι άλλοτε φινετσάτων αποχρώσεων, γεγονός που δεν πέρασε απαρατήρητο από το λίγο μα εκλεκτότατο κοινό που βρισκόταν στην αίθουσα.

Στο δεύτερο μέρος, παρουσιάστηκαν σε παγκόσμια πρώτη δυό άγνωστα μέχρι στιγμής έργα του συνθέτη. Το πρώτο σε επιμέλεια του Γιάννη Τσελίκα, συνιστά έναν ύμνο για την ελευθερία με τίτλο Στη λευτεριά της Κρήτης (1936)[2] γραμμένο για χορωδία και ορχήστρα, με σαφείς επιρροές από το χορωδιακό φινάλε της 9^ης Συμφωνίας του Μπετόβεν Ωδή στη χαρά. Στο έργο αυτό, ο Καλομοίρης ενσωματώνει πολλά στοιχεία της Ελληνικής μουσικής παράδοσης με κύρια πηγή το δημοτικό τραγούδι, το οποίο προσαρμόζει στα πρότυπα της δυτικής σημειογραφίας. Το δεύτερο πρωτοπαρουσιαζόμενο έργο, Ο μαρμαρωμένος βασιλιάς (1914) το οποίο συνεπιμελήθηκαν ο Γιάννης Τσελίκας και η Μυρτώ Οικονομίδου, είναι εμπνευσμένο από τους Βαλκανικούς Πολέμους∙ μία καντάτα προγραμματικού χαρακτήρα για μεικτή χορωδία και ορχήστρα, βαθύφωνο και υψίφωνο, σε ποίηση της Μυρτιώτισσας.[3] Το έργο κλείνει εντυπωσιακά με το βυζαντινό κοντάκιο Τη υπερμάχω στρατηγώ τα νικητήρια. Τη χορωδία της Ε.Λ.Σ. διηύθυνε ο διακεκριμένος Αγαθάγγελος Γεωργακάτος, η οποία ερμήνευσε αμφότερα τα έργα με περίσσια ζέση, ενώ τα σολιστικά μέρη ερμηνεύθηκαν από τον πάντα εξαιρετικό βαθύφωνο Τάσο Αποστόλου και την με πολυετή εμπειρία υψίφωνο Μαρία Μητσοπούλου.

Θα ήταν ευχής έργον να παρουσιάζονταν συχνότερα τέτοια αφιερώματα, που σκοπό έχουν να προάγουν και να προβάλλουν τη δημιουργία Ελλήνων συνθετών, περισσότερο ή λιγότερο γνωστών, καταξιωμένων ή πρωτοεμφανιζόμενων.

[1] Ο Αιμίλιος Κωνσταντίνος Μπαστουνόπουλος (1901-1972), γνωστός σε όλους ως Κωστής Μπαστιάς, υπήρξε ο πρώτος γενικός διευθυντής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής (1940-1941). Ξαναπήρε τα ηνία της διεύθυνσης της Ε.Λ.Σ. την περίοδο 1959-1964.

[2] Η ποίηση είναι του Ιωάννη Γ Ηλιάκη (1878-1944), στενού συνεργάτη του Πρωτομάστορα της Μ. Ελλάδος κατά Καλομοίρη, Ελ. Βενιζέλου.

[3] Λογοτεχνικό ψευδώνυμο της Θεώνης Δρακοπούλου (1885 -1968).