«Greek Polish Dreamscapes» του Μιχάλη Τραυλού

 

 

Η παρούσα κριτική παρουσίαση αφορά μία ακόμη αριστουργηματική δισκογραφική έκδοση (σε CD) της PHASMA MUSIC, την με με αριθμό 80 του καταλόγου της και με τέσσερα ορχηστρικά έργα του πολυβραβευμένου Μιχάλη Τραυλού (Πειραιάς, 1950), ενός από τους κορυφαίους ζώντες μουσουργούς μας, μαθητή του Isang Yun στην Aνωτάτη Mουσική Aκαδημία του τέως Δυτικού Bερολίνου. Είναι επίσης, το πέμπτο προσωπικό δισκογράφημά του και φέρει τον τίτλο “GREEK POLISH DREAMSCAPES”. Περιέχει τέσσερα ηχητικά κομψοτεχνήματα, τονισμένα την περίοδο 1986-2022 και με κάποιο τρόπο μαρτυρούν την εξέλιξή του, με κύριο όμως χαρακτηριστικό την ευφάνταστη χρήση και επεξεργασία παραδοσιακών μοτίβων (όπως από την ελληνική δημοτική μουσική), τον έντονο λυρισμό και την μελωδικότητα, στοιχεία τα οποία, με οδηγό την μοναδική έμπνευσή του, αποτυπώνει με θελκτικότατο τρόπο, για τον ακροατή, στη γραφή του μουσικού κειμένου του. Από το άκουσμα της πρώτης νότας ο έμπειρος ακροατής αντιλαμβάνεται την ποιοτική συνισταμένη της μουσικής δημιουργίας και καθηλώνεται, όπως πολλάκις έχει συμβεί και συμβαίνει με τον γράφοντα, περιμένοντας να ακούσει τη συνέχεια η οποία είναι πάντα και αρκούντως συναρπαστική. Στο παρόν δισκογράφημα με τα συγκεκριμμένα έργα είναι επίσης εμφανής η “παιχνιδιάρική” διάθεση τού δημιουργού στην αναδιάταξη προϋπάρχοντος υλικού και η τελική παρουσίασή του με τρόπο που ο ακροατής αδυνατεί να το ταυτίσει με την πηγή προέλευσης. Εκεί έγκειται το μεγάλο προσόν, πέραν των πολλών άλλων, του αγαπητού Μιχάλη να ανατρέπει συνεχώς κάθε σκέψη προβλεψιμότητας στον ακροατή. Το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα επίρρωσης των γραφομένων αποτελεί η “Kwidzynska Suita” (με υπότιτλο “Επτά εντυπώσεις από την πόλης του Kwidzyn) για ορχήστρα εγχόρδων. Το σχεδόν 27λεπτης διάρκειας αριστοτεχνικό έργο και υπόδειγμα γραφής για έγχορδα στην εποχή μας (το πλέον πρόσφατο, χρονολογημένο από το 2022. Το καλύτερο του δισκογραφήματος, χωρίς αυτό να μειώνει την αξία των υπολοίπων έργων) είναι διασκευή και νέα επεξεργασία του ίδιου έργου για χορωδία (1993) αλλά πέραν του κοινού τίτλου ουδεμία άλλη σχέση υπάρχει μεταξύ τους. Επίσης, ως υποδειγματικό “μάθημα” για νέους δημιουργούς μπορεί κάλλιστα να θεωρηθεί το 17λεπτης διάρκειας έργο “Πέντε διασκευές σε παραδοσιακά ελληνικά τραγούδια” όπου πολλά μπορούν να διδαχθούν και να ωφεληθούν για τον τρόπο που μπορεί σήμερα να προσεγγισθεί η δημοτική μας παράδοση (δεν νομίζω ότι έχω ακούσει καλύτερη επεξεργασία του δημώδους “Ο χορός του Ζαλόγγου”). Ο Μιχάλης, ο οποίος διαβιεί αρκετό καιρό στην Πολωνία λόγω και της αξιαγάπητης συζύγου του της γνωστής φλαουτίστα Iwona Glnka, αποτίει δέοντα φόρο τιμής στη “δεύτερη” πατρίδα του με το έργο “Πέντε πολωνικά ονειροτοπία” για κουαρτέτο πνευστών και ορχήστρα εγχόρδων (2017), μουσική (“ελληνική”) απεικόνιση τοπίων και ψυχολογικών καταστάσεων της πατρίδας του Penderecki και του Lutoslawski.

Αυτός ο υπέροχος περίπλους της ορχηστρικής μουσικής πανδαισίας κλείνει με τη μόλις 2’11” διάρκειας “Χριστουγιεννιάτική φούγκα” για ορχήστρα εγχόρδων (1986).
Για αυτό το θαυμάσιο 70λεπτο δισκογράφημα οφείλονται άπειρες ευχαριστίες και συγχαρητήρια στους άξιους ερμηνευτές, τη Σ.Ο. της Εθνικής Φιλαρμονικής “Serghei Lunchevici” της Δημοκρατίας της Μολδαβίας ιδανικά πειθαρχημένη υπό τη διεύθυνση του Mihail Agafita. Kαι βεβαίως στους τέσσερεις πνευστούς (την Iwona Glinka-φλάουτο, Emil Stanz-όμποε, Sergiu Musat-κλαρινέτο και Mihail Badiu-φαγκότο) οι οποίοι συμμετέχουν στα “Πέντε πολωνικά ονειροτοπία” για την ευαισθησία και ευσυνειδησία με την οποία προσεγγίζουν το μέρος που τους αναλογεί.
Άψογη ή συνολική παραγωγή του δισκογραφήματος, δεν θα αργήσει ν’ αποσπάσει βραβεύσεις και διακρίσεις από φορείς του εξωτερικού (το αξίζει εξάλλου και με το παραπάνω). Για την Ελλάδα δεν ξέρω…
Ο Θωμάς Ταμβάκος είναι μουσικογράφος, ερευνητής και μουσικοκριτικός. Είναι ο δημιουργός (από το 1980) και ο κάτοχος του «Αρχείου Ελλήνων Μουσουργών Θωμά Ταμβάκου» με υλικό καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων για περίπου 6.000 Έλληνες και ελληνικής καταγωγής μουσουργούς λόγιας μουσικής, από τον 9ο αι. μ.Χ. και εντεύθεν.