Το ιστορικό Wigmore Hall του Λονδίνου αποτελεί πάντα έναν αγαπημένο προορισμό μας. Μία ιδανική αίθουσα έξοχης ακουστικής για συναυλίες μουσικής δωματίου, βραδιές Lied ή συναυλίες ολιγομελών ορχηστρών και φωνητικών συνόλων.
Στην αίθουσα αυτή, στις 7/7, ακούσαμε συναυλία του γνωστού Wihan Quartet. Το εν λόγω Τσέχικο κουαρτέτο εγχόρδων ιδρύθηκε το 1985 στους κόλπους της Ακαδημίας Μουσικών Τεχνών της Πράγας (Akademie múzických umění v Praze), του πανεπιστημίου που ειδικεύεται στη μελέτη όχι μόνον της μουσικής, αλλά και του χορού, του θεάτρου, του κινηματογράφου, της τηλεόρασης και των πολυμέσων.
Ο αξέχαστος βιολοντσελίστας Antonín Kohout (1919-2013), ιδρυτής του σπουδαίου Κουαρτέτου Smetana υπήρξε ο εμπνευστής και καθοδηγητής του συνόλου, το οποίο φέρει το όνομα του θρυλικού βιολοντσελίστα του Βοημικού Κουαρτέτου (Bohemian Quartet), Hanuš Wihan (1855-1920). Βεβαίως, ο Wihan υπήρξε ο σολίστ στον οποίον ο Antonín Dvořák αφιέρωσε το Κοντσέρτο για Βιολοντσέλο, Op. 104, B. 191, το Rondo, Op. 94, B. 181, και το έργο με τίτλο Σιωπηλά Δάση (Klid), Β. 173 (εκδοχή για βιολοντσέλο και πιάνο) και B. 182 (εκδοχή για βιολοντσέλο και ορχήστρα).
Οι πολλές ηχογραφήσεις του Wihan Quartet (κυρίως εκείνων των κουαρτέτων του Ludwig van Beethoven, 2008) έχουν αποσπάσει επαινετικές κριτικές δίνοντάς του εξέχουσα θέση ανάμεσα στα αρτιότερα σύγχρονα κουαρτέτα εγχόρδων. Θα σημειώσουμε εδώ ότι σχετικά πρόσφατα, το 2017, ο Ales Kasprik, επί τριάντα δύο χρόνια βιολοντσελίστας του Κουαρτέτου, αντικαταστάθηκε από τον εξίσου έμπειρο ομότεχνό του, Michal Kanka (προσθέτουμε ότι πριν από μερικά χρόνια, το 2014, άλλο ένα εκλεκτό μέλος, ο βιολίστας Jiři Zigmund, αντικαταστάθηκε από τον ικανό ομότεχνό του, Jakub Čepický).
Η πρόσφατη συναυλία του Κουαρτέτου, που διατηρεί στενούς δεσμούς με την βρετανική πρωτεύουσα, αφιερώθηκε στη μνήμη της Pamela Majaro (1932-2016), που υπήρξε πιανίστα, ζωγράφος, γλύπτρια, φωτογράφος, εμπνεύστρια πολλών διαγωνισμών μουσικής δωματίου και ιδρύτριας του δραστήριου φορέα Cavatina Chamber Music Trust.
Το πρόγραμμα της βραδιάς άνοιξε με το έργο Στοχασμός πάνω σε ένα παλιό Βοημικό Χορικό (Medidation on an old Bohemian Chorale, St. Wencelas), Op. 35a, του Τσέχου συνθέτη Josef Suk, γραμμένο το 1914, την εποχή που ξεσπούσε ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος και όταν η χώρα του προσπαθούσε να ανεξαρτητοποιηθεί από την Αυστριακή Αυτοκρατορία. Η χαρακτηριστική και γεμάτη συμβολισμό φράση του κειμένου του χορικού, που ενέπνευσε τον συνθέτη και που ανήκει στον προστάτη της Τσεχίας, Άγιο Βεντσέσλαο, αναφέρει: Επιτρέψτε στο έθνος μας και στις μελλοντικές γενεές να μη χαθούν. Το Κουαρτέτο Wihan απέδωσε το συγκινητικό αυτό έργο με όλη την απαιτούμενη μελαγχολία φροντίζοντας προσεκτικά για την ανάδειξη των δραματικών και γεμάτων αγωνία κλιμακώσεών του, των επαναλαμβανόμενων ρυθμικών σχημάτων, όπως και για την ανάδειξη της δυνατής αφήγησης της μουσικής. Δεν κρύβουμε ότι μείναμε με την εντύπωση ότι οι ερμηνείες των υπολοίπων έργων του προγράμματος είχαν επηρεαστεί σε ύφος από τούτη.
Στη συνέχεια, ακούσαμε το Κουαρτέτο Εγχόρδων αρ. 8, Op. 80, Β. 57, σημαντικό έργο του Dvořák, Δασκάλου και πεθερού του Suk (ο τελευταίος παντρεύτηκε την κόρη του Μέντορά του). Πρόκειται για μία με εξαιρετικό τρόπο ανεπτυγμένη σύνθεση, του 1876, που ακούστηκε για πρώτη φορά από το Κουαρτέτο Joachim (σύνολο του θρυλικού βιολονίστα Joseph Joachim), βουτηγμένη μέσα στην τραγωδία, όπως ακριβώς και η προηγούμενη που ακούσαμε, για διαφορετικό, όμως, λόγο: ο συνθέτης είχε πρόσφατα χάσει ένα από τα παιδιά του.
Το Κουαρτέτο Wihan έφερε στην επιφάνεια με ιδιαίτερη μουσικότητα τον πλούσιο συναισθηματικό κόσμο του έργου και τη βαθιά μελαγχολία του. Δεν θα ξεχάσουμε με πόση ευαισθησία εκτέλεσε το θέμα του δεύτερου μέρους, Andante con moto. Η αντιστιτική γραφή και οι χαρακτηριστικές θεματικές μιμήσεις του τρίτου μέρους, Allegretto scherzando, όπου ο συνθέτης μοιάζει να αναζητεί λίγο φως και ελπίδα, αποκαλύπτονταν με εύγλωττο τρόπο. Κατά το πρώτο μέρος του έργου, Allegro, όπως και κατά το τελευταίο, Allegro con brio (Finale), τα μέλη φώτισαν με γνώση και συνέπεια τη φόρμα, ενώ δίχως καμία δόση υπερβολής πρόβαλαν τη θεματική ανάπτυξη.
Το διάλειμμα της συναυλίας μάς παρείχε τον απαραίτητο χρόνο για πνευματική ανάπαυση, όπως και για να προετοιμαστούμε ψυχικά προκειμένου να δεχθούμε την εμπειρία της επόμενης ακρόασης, εκείνης του Κουαρτέτου αρ. 14, Op. 131, του Beethoven. Τεράστιας έμπνευσης έργου, που είδε το φως το 1826, κατά την ύστατη δημιουργική περίοδο του συνθέτη, και το οποίο απολύτως θαύμαζαν νεότεροι συνθέτες όπως οι Franz Schubert και Robert Schumann.
Τα μέλη του Wihan έκτισαν με μεγάλη προσοχή την ανάπτυξη του πρώτου μέρους, Adagio ma non troppo e molto espressivo, φροντίζοντας παράλληλα για την ανάδειξη της πολυφωνικής γραφής και της διάχυτης μελαγχολίας. Ο χορευτικός ρυθμός των 6/8 του δεύτερου μέρους, Allegro molto vivace, υπογραμμίστηκε με εκφραστική ένταση, ενώ κατά το τρίτο μέρος, Allegro moderato–Adagio, ήρθε με αμεσότητα στην επιφάνεια η έντονη ρητορική μουσική αφήγηση. Κατά το τέταρτο μέρος, Andante ma non troppo e molto cantabile, ερμηνεύτηκε με γενναιοδωρία έκφρασης το θέμα και οι επτά παραλλαγές που το ακολουθούν. Το πέμπτο μέρος, Presto, βρήκε τους μουσικούς σε αξιοσημείωτη φόρμα: υπογράμμισαν τη λάμψη όσο και τη δεξιοτεχνία της γραφής. Τα δύο τελευταία και άμεσα σχετιζόμενα μέρη, αντιστοίχως Adagio quasi un poco andante και Allegro, φωτίστηκαν με νόημα. Ειδικά κατά το τελευταίο μέρος, τα αντιθετικά συναισθήματα και στοιχεία εξισορροπήθηκαν άρτια: πιο συγκεκριμένα, το όλο σφοδρότητα πρώτο θέμα, γεμάτο παύσεις και αντιχρονισμούς που μοιάζουν με καλπασμό, με τον ασυγκράτητο λυρισμό του δεύτερου θέματος.
Στο τέλος της συναυλίας και έχοντας δεχθεί τα θερμά χειροκροτήματα του κοινού, τα οποία τόσο πολύ άξιζε, το Κουαρτέτο ελάφρυνε την ατμόσφαιρα προσφέροντας το εύθυμο μουσικό pastiche με τίτλο A Birthday Ramble, βασισμένο σε μουσικές αναφορές γνωστών έργων, της Annette Isserlis, ερμηνεύτριας βιόλας και καθηγήτριας. Η εκτέλεση ήταν αφιερωμένη σε εκλεκτό μέλος του ακροατηρίου που, όπως, αναφέρθηκε από μέλος του συνόλου, έπαιξε σημαντικό ρόλο στη σχέση του Τσέχικου Κουαρτέτου με το Λονδίνο. Χαριτωμένος και απολαυστικός επίλογος.
