Η Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής (ΕΛΣ) αποτελεί ένα εξαιρετικά δυναμικό τμήμα του λυρικού μας θεάτρου έχοντας πρόσφατα προσφέρει παραστάσεις και συναυλίες πραγματικά αξιομνημόνευτες, ιδίως μοντέρνου και σύγχρονου ρεπερτορίου. Οι επιλογές των έργων και οι ερμηνείες τους κινούνται πραγματικά σε υψηλό επίπεδο.

Η τελευταία πρόταση όπερας της εναλλακτικής δεν αποτέλεσε εξαίρεση. Ο λόγος για την εμβληματική όπερα δωματίου του Udo Zimmermann, με τίτλο Weiße Rose (Λευκό Ρόδο), ολοκληρωμένη το 1986, σε libretto του Wolfgang Willaschek (η πρώτη εκδοχή του έργου παρουσιάστηκε το 1967,  σε libretto του Ingo Zimmermann, αδελφού του συνθέτη).

Ο Zimmermann (γ. 1943), ανήκει στους διαπρεπέστερους σύγχρονους συνθέτες, μαέστρους και μουσικολόγους με μακρά και ουσιαστική πορεία. Το “Λευκό Ρόδο” αποτελεί ίσως το γνωστότερό του έργο, που τον έκανε διάσημο στο ευρύτερο κοινό. Αναφέρεται στην αληθινή ιστορία των δυο νεαρών αδελφών, Hans και Sophie Scholl, ιδρυτών μίας ομάδας, με την ονομασία που φέρει η όπερα, η οποία κινήθηκε με τολμηρό και θαρραλέο τρόπο ενάντια του ναζισμού. Οι δύο ήρωες εκτελέστηκαν στις 22 Φεβρουαρίου 1943.

Η παρτιτούρα είναι γραμμένη με ευφυή τρόπο, γεμάτη έντονους ρυθμούς και αιχμηρές διαφωνίες, όπως και στιγμές λυρισμού που εκφράζει λύπη και συμπόνοια. Οι επιρροές από συνθέτες του παρελθόντος κάνουν την εμφάνισή τους σε διάφορες σελίδες της όπερας: ενδεικτικά αναφέρουμε τον Johann Sebastian Bach και τα χορικά (Choralgesänge) του, όπως και τον Gustav Mahler μέσα από τα μελαγχολικά του τραγούδια.

Η επιτυχία της παράστασης που παρακολουθήσαμε στην Εναλλακτική Σκηνή, στις 17/11, βασίστηκε στην συνεισφορά του συνόλου των συντελεστών της.

Αναλυτικότερα, τους ρόλους των Scholl κράτησαν οι Χρήστος Κεχρής, τενόρος, και Αφροδίτη Πατουλίδου, σοπράνο, φέρνοντας στην επιφάνεια όλη την αγωνία, τον τρόμο, τον φόβο και τον πόνο των δύο ηρώων, που στο κελί τους, στη φυλακή του Stadelheim του Μονάχου, αναμένουν την ώρα της εκτέλεσής τους. Ο Κεχρής, με υποδειγματική συγκέντρωση, χρησιμοποίησε την εκφραστική φωνή του προκειμένου να μεταφέρει ανάγλυφα το ισχυρό μουσικοθεατρικό ύφος του Zimmermann. Πέτυχε να ερμηνεύσει πειστικά και με τεχνική βεβαιότητα το ιδιαζόντως δύσκολο μουσικό κείμενο του έργου με τα συνεχή διάφωνα μουσικά διαστήματα και τις εναλλαγές δυναμικής και ρυθμικών συνδυασμών (η ιδέα και μόνο της απομνημόνευσής του είναι ικανή να προκαλέσει δέος). Η γενικότερη μουσικοσυναισθηματική φόρτιση του ρόλου και οι εκτενείς δραματικοί μονόλογοι φάνηκαν να τον εμπνέουν κάθε στιγμή. Εκτός από το μουσικό μέρος της προσφοράς του, οφείλουμε να αναφερθούμε και στο υποκριτικό: τα ορθάνοιχτα μάτια του, οι ελεγχόμενες και πάντα μετρημένες συσπάσεις του προσώπου του, οι όλο νόημα λίγες κινήσεις τον χεριών του και το διεισδυτικό, γεμάτο όραμα, βλέμμα του, υπήρξαν τεκμήρια υποκριτικής δεινότητας. Ένας πραγματικός singing actor, όπως θα τον χαρακτήριζαν οι αγγλόφωνοι συνάδελφοι.

Όμως και η Πατουλίδου πρότεινε μια εξίσου ενδιαφέρουσα ερμηνεία του δικού της ρόλου. Με φωνητική σιγουριά και έξοχα διατυπωμένες μουσικές εξάρσεις υπήρξε θαυμάσια στην εξερεύνηση του μέρους της και στην απόδοση των βαθύτερων σκέψεων, των απογοητεύσεων, του πανικού (λ.χ. σκηνή αρ. 7, Die Tür, die Tür schlägt zu),  αλλά και της ελπίδας που εκφράζει η νεαρή Sophie (λ.χ. σκηνή αρ. 14, όταν ονειρεύεται ότι θα σωθεί ένα παιδί την ώρα που εκείνη συναντά τον θάνατο). Προσθέτουμε ότι τόσο εκείνη, όσο και ο Κεχρής, έδωσαν προσοχή στην ορθή προφορά των λέξεων του γερμανικού κειμένου.

Τους δυο τραγουδιστές πλαισίωσαν ο ηθοποιός Αντώνης Γκρίτσης και η μικρή Ειρήνη-Αναστασία Βουγιούκα, που με την συμμετοχή τους, ο πρώτος με την κίνησή του, και η δεύτερη με τη συγκινητική, αντιπολεμικού χαρακτήρα, αφηγηματική της ανάγνωση, πρόσθεσαν στην όλη φορτισμένη ατμόσφαιρα της παραγωγής.

Η ορχήστρα δωματίου, αποτελούμενη από μια ομάδα έμπειρων σολίστ, υπό τη διεύθυνση του Νίκου Βασιλείου, συνόδευσε με απόλυτη ακρίβεια, ετοιμότητα και προσοχή στην ανάδειξη κάθε εξπρεσιονιστικού στοιχείου που υπογράμμιζε τις αγωνίες των ηρώων. Οι ηχητικοί όγκοι βρήκαν τη σωστή τους ισορροπία, ενώ φωτίζονταν εύστοχα τα ποικίλα ρυθμικά σχήματα, που ενίοτε παρέπεμπαν σε χορούς. Το αίσθημα της απόλυτης τραγωδίας και του θρήνου, συνδυασμένο με τις διάσπαρτες παρενθέσεις λυρισμού και οράματος, ερχόταν με σαφή τρόπο στο προσκήνιο. Ο Βασιλείου χάρη στην Εναλλακτική Σκηνή έχει αναδειχθεί ως ένας ικανότατος μαέστρος σύγχρονων οπερατικών έργων.

Η καλά δουλεμένη σκηνοθεσία του Θέμελη Γλυνάτση, τα σκούρα και γκρίζων αποχρώσεων απέριττα σκηνικά και κοστούμια της Αλεξίας Θεοδωράκη, οι σωστοί φωτισμοί της Στέλλας Κάλτσου, και τα εύγλωττα βίντεο των Μάριου Γαμπιεράκη και Χρυσούλας Κοροβέση (που λ.χ. παρουσίαζαν χαρακτηριστικά συνθήματα και φράσεις των αγωνιστών ή τη συμβολική ομορφιά της καταπράσινης φύσης), έστησαν μια εικόνα εύστοχα τραγική, τρομακτική και μαύρη, αλλά και με διάσπαρτες πινελιές στιγμών ελπίδας, θυμίζοντας ότι οι αγώνες ποτέ δεν πάνε χαμένοι και ότι ο ιερός σκοπός των συγκεκριμένων ηρώων γέμιζε φως και δύναμη τις ψυχές τους.

Συμπερασματικά, ένα συναισθηματικά δυνατό μουσικό έργο, σε μια άρτια και συγκινητική ανάγνωση του ιδιαίτερου, ενδοσκοπικού και σπαρακτικού μουσικού του στοχασμού.