της Χριστίνας Κόκκοτα
θεατρολόγου-μέλους Ε.Ε.Θ.Μ.Κ.
Στον ολιγοπαιγμένο «Ζωρζ Νταντέν» (1668) ο Μολιέρος πραγματεύεται το θέμα του απατημένου συζύγου με αυστηρά ταξικούς όρους και άξονα την παθολογία της κοινωνικής διαστρωμάτωσης στη Γαλλία του δεύτερου μισού του 17ου αι. Βαθύς αλλά και μελαγχολικός ανατόμος των κοινωνικών ηθών της εποχής του ο κορυφαίος κωμωδιογράφος παρουσιάζει τον αστό ήρωά του αδύναμο να σπάσει τα όρια του κύκλου του και να αντιμετωπίσει αποφασιστικά τους ισχυρούς μηχανισμούς της τάξης των ευγενών.
Ο γάμος του άξεστου αλλά οικονομημένου Νταντέν με τη νεαρή αριστοκράτισσα Ανζελίκ – υπαγορευμένος από συμφέροντα – είναι μια πράξη ανταλλακτικής αξίας και συναλλαγής με τους γονείς της, που οδηγεί νομοτελειακά σε μια αταίριαστη κοινωνική συνύπαρξη παρά σε μια υγιή σχέση με ανθρώπινα ερείσματα.
Στον άγονο και ατελέσφορο αγώνα του να ξεσκεπάσει την επίπλαστη και υποκριτική ηθική και τη σοβαροφάνειά της οικονομικά παρακμάζουσας αριστοκρατίας που τον περιβάλλει, τον συνθλίβει και τον εξουθενώνει ως άνθρωπο μέσα από αλλεπάλληλες ταπεινώσεις και εξευτελισμούς, τον συνοδεύει με συμπάθεια ο δημιουργός του με τη δριμεία κριτική και τη καυστική σατιρική του διάθεση απέναντί της, ανεπαρκή όμως για να δικαιώσει το ταλαίπωρο Νταντέν και να λυτρώσει τον θεατή από την οφθαλμοφανή κοινωνική μηχανή, που έχει στηθεί σε βάρος του ήρωα.
Στο σκληρό και πικρό κόσμο του «Ζωρζ Νταντέν» όλα τα πρόσωπα λειτουργούν ως φορείς μιας συγκεκριμένης ταξικής συμπεριφοράς και οι τρόποι τους είναι απόρροια της κοινωνικής τους θέσης. Οι δεσμοί αλληλεξάρτησης αλλά και οι διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στον κόσμο των ευγενών, που αντιπροσωπεύει η οικογένεια Ντε Σοτανβίλ και στον κόσμο των αστών, που εκπροσωπεί ο απατημένος Νταντέν είναι σαφείς.
Μπορεί στο επίπεδο της καθημερινότητας η φυσικότητα και το ανεπιτήδευτο του ταπεινού Νταντέν να συγκρούεται με τον κώδικα της ετικέτας και του καθωσπρεπισμού των υπεροπτικών Ντε Σοτανβίλ, σε κοινωνικο-οικονομικό όμως επίπεδο η σχέση τους είναι διαλεκτική. Ο Νταντέν της νεοανερχόμενης αστικής τάξης και του συσσωρευμένου πλούτου επιθυμεί κοινωνική άνοδο και αναγνώριση. Φιλοδοξεί να υπερβεί την τάξη του με την εξαγορά κοινωνικού κεφαλαίου από τους ευγενείς. Αντίθετα οι Ντε Σοτανβίλ των τίτλων ευγενείας αλλά της οικονομικής παρακμής – εξ αιτίας της τρυφηλού και δαπανηρού τρόπου ζωής τους – οδηγούνται αναγκαστικά στην εξαγορά οικονομικού κεφαλαίου από τους αστούς. Ένας μεικτός γάμος θεραπεύει βέβαια το έλλειμμα και δύο πλευρών αλλά δεν γεφυρώνει το χάσμα των δύο ταξικά ασύμβατων κόσμων.
Η ιστορική στιγμή, που η τάξη του αποσυνάγωγου από την αριστοκρατία Νταντέν θα αποτινάξει την υπεροπτική της κυριαρχία και θα διεκδικήσει σθεναρά μερίδιο στις κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις, δεν έχει έλθει ακόμα. Η Γαλλική Επανάσταση, στην οποία θα πρωταγωνιστήσει η αστική τάξη, θα ξεσπάσει μετά από έναν και πλέον αιώνα. Την εποχή της σύνθεσης του «Ζωρζ Νταντέν» ο ρόλος των αστών παρά την οικονομική τους ισχυροποίηση παραμένει ακόμα μετέωρος και ιστορικά αδικαίωτος, όπως και του ομώνυμου ήρωα αυτής της μολιερικής κωμωδίας.
Το έργο παρουσιάζεται από το ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας στη σκηνή του «Απόλλωνα» σε μια ατμοσφαιρικού ύφους ευρηματική παράσταση, που ισορροπεί ανάμεσα στο παλιό και το νέο, εστιάζοντας στην ανάδειξη των ταξικών συγκρούσεων τόσο σε ερμηνευτικό όσο και σε σκηνογραφικό επίπεδο. Η σκηνική του προσέγγιση φέρει την υπογραφή του Θοδωρή Αμπαζή.
Αναδημοσίευση από την Εφημερίδα «ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ» 16/2/2014
