τοῦ ΓΙΩΡΓΟΥ ΛΕΩΤΣΑΚΟΥ.
Εἰκοστό τρίτο 2013.
ΕΚΤΟΣ ΕΛΛΑΔΙΣΤΑΝ ἐπὶ 20ήμερο (Γεωργία καὶ Ἀρμενία, ποὺ θὰ μᾶς ἀπασχολήσει ξεχωριστὰ σὲ δύο συνέχειες), δὲν ἔχω ἐνημερωθεῖ ἀκόμη γιὰ τὸ ἐξαγγελθὲν, ὅπως ἄκουσα, πρόγραμμα 2013-14 τῆς Λυρικῆς, ἐνῶ τοῦ χειμαζομένου Μεγάρου ἀναγγέλθηκε Τρίτη, 2.10.13, ὥρα 20.00: ἡ ἀσυνήθιστη καθυστέρηση, εὔλογα συσχετίζεται μὲ τὸ συνεχιζόμενο κοινωνικο-οικονομικὸ «τσουνάμι». Ὡστόσο, ἡ ἔναρξη τῆς χειμερινῆς μουσικῆς περιόδου, συνειρμικὰ συνδέεται πιὰ μὲ τὸ παρὰ τὴν ἀμερικανικὴ πρεσβεία μέλαθρον. Ἐφ᾽ ᾧ καὶ θεωρῶ ἐναρκτήρια τῆς σαιζὸν ἀπὸ τὶς πιὸ αἰσιόδοξα παράδοξες συναυλίες τῶν τελευταίων χρόνων.
Χρειάσθηκε νὰ διαβάσω τὴν ὁλοσέλιδη συνέντευξη τοῦ καλλιτεχνικοῦ διευθυντοῦ τοῦ ᾨδείου Ἀθηνῶν, ἀρχιμουσικοῦ Νίκου Τσούχλου στὴν «Αὐγή» (περίοδος Β΄. ἀρ. φύλλου 11.809, Κυριακή, 22 Σεπτ. 2013, σελ. 53) γιὰ νὰ καταλάβω τὴ σύμπραξη τοῦ ἱστορικοῦ μουσικοῦ ἐκπαιδευτηρίου (ἱδρύθηκε 1871) καὶ τοῦ κοινωφελοῦς Ἱδρύματος Γιάννης Λάτσης: τὸ πρόγραμμα «Μικροὶ Μουσικοί», ὅπως γράφει ἡ ἐφημερίδα, «παρέχει τή δυνατότητα «σὲ ταλαντοῦχα παιδιά νὰ συνεχίσουν τὶς μουσικὲς τους σπουδὲς», χωρὶς νὰ ἐπιβαρύνουν τὸν ἀγρίως χειμαζόμενο στοὺς καιρούς μας οἰκογενειακὸ κορβανᾶ, χάρη στὸ ὅδρυμα Λάτση. Αὐτὸ ὡς πρὸς τὸ χαρακτηρισμὸ «αἰσιόδοξα». Τὸ ἐπίθετο «παράδοξες» συναυλίες, ἀφορᾶ τὸ πρόγραμμα: τὸ α΄ μέρος του ἦταν ὅλως ἄσχετο μὲ τὸ β΄. Τὸ διηύθυνε ὅλο ὁ πρόεδρος τοῦ ᾨδείου Ἀθηνῶν, ἀρχιμουσικὸς Νίκος Ἀθηναῖος, μὲ συμμετοχὴ (β΄ μέρος, κυρίως) τῆς παιδικῆς χορῳδίας Rosarte, ποὺ ἐμψυχώνει εὐοίωνα ἡ Κα Ρόζη Μαστροσάββα. Υπογραμμίζεται ἡ γενναιόδωρη συμμετοχὴ 54 μουσικῶν, ἐν οἷς πολλὰ μέλη τῆς ἀλησμόνητης Ὀρχήστρας τῶν Χρωμάτων: χάρη σὲ αὐτοὺς ξαναφάνηκε γιὰ πρώτη φορὰ μετὰ 70 περίπου χρόνια, ἡ ἐπωνυμία Συμφωνικὴ Ὀρχήστρα ᾨδείου Ἀθηνῶν (ΣΟΩΑ): ὁ κατοχικὸς Νόμος 2010 τῆς 12.12.1942, μεταμόρφωσε τὴν ὡς τότε ΣΟΩΑ στὴ γνωστὴ μας Κρατικὴν Ὀρχήστρα Ἀθηνῶν (Κ.Ο.Α.).
Τὸ ἔντυπο πρόγραμμα ἀνετράπη ἀνεπίτρεπτα καὶ…ἀπροειδοποίητα: δὲ λέγεται πόσο λυσσῶ γιὰ τέτοιες ἀναιδεῖς παρεκκλίσεις ἀπὸ τὸ πρόγραμμα! Ὑπόλογη εἰκάζουμε ὅτι ἦταν ἡ Κα Μαστροσάββα. Ἄρχισε μὲ ἕνα ἀπόσπασμα ἀπὸ τὴν ὡραιότατην παιδικὴν ὄπερα τοῦ ΝΙΚΟΥ ΞΑΝΘΟΥΛΗ (γ. 1962) «Τὸ Μαγικὸ Βιολί» («πρώτη»: Λυρική, 7.5.2011) τὸ πασίγνωστο χατζιδάκειο «Τὰ παιδιὰ κάτω στὸν κάμπο» καὶ κάποια ἀπὸ τὰ ὡραιότατα παιδικὰ τραγούδια τοῦ ΜΙΚΗ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ (γ. 1925, παρόντος στὴ συναυλία!) μὲ τὰ ὁποῖα ἄρχιζε τὸ β΄ μέρος. Ἡ ἀνεπαρκὴς λεκτικὴ ἄρθρωση τῶν παιδιῶν μᾶς κάνει νὰ ὑποθέτουμε ἁπλῶς πὼς αὐτὸ ποὺ καταχαρήκαμε πρέπει νὰ ἦταν τὸ «Τὶ θέλω» (κείμ. Δροσίνη· Πύργος 1949, ἀπὸ συνθέτη 14χρονο), εὐτυχέστατος συγκερασμὸς ἑπτανησιακῶν ἀπόηχων μὲ μετέπειτα θεοδωράκεια στυλιστικὰ «δακτυλικὰ ἀποτυπώματα». Συγγνώμην, ἂν σφάλλουμε. Μετὰ τὸ ἀπροσδόκητο προοίμιο ἡ συναυλία…ἄρχισε:
ΡΟΣΣΙΝΙ, ΤΖΟΑΚΚΙΝΟ (1792-1868): ἡ πασίγνωστη εἰσαγωγὴ ἀπὸ τὸν ἀθάνατο «Κουρέα τῆς Σεβίλλης» (πρώτη: Ρώμη, θέατρο Argentina, 20.2. 1816), σὲ ἐκτέλεση γεμάτη σφρίγος καὶ ἠχητικὴν ἁπαλότητα, ἀξιοποίηση κάθε φθόγγου σὲ λυτρωτικὰ πλαστικῆς ροῆς φραστική.
ΜΟΤΣΑΡΤ, ΒΟΛΦΓΚΑΝΓΚ ΑΜΑΝΤΕΟΥΣ (1756-1791): Κοντσέρτο ἀρ. 7, φα μείζ., γιὰ…τρία πιάνα καὶ ὀρχήστρα, ἔργο Κ. 242 (Φεβρ. 1776), τὸ ἐπιλεγόμενο Lodron, ὡς παραγγελία τῆς κομήσσης Antonia Lodron, γιὰ νὰ τὸ παίζει μαζὶ μὲ τὶς κόρες της Aloysia καὶ Giuseppa: τὸ 1780, ὁ Μότσαρτ στὸ Ζάλτσμπουργκ τὸ μετέγραψε γιὰ δύο πιάνα, καὶ μὲ τὴ μορφὴν αὐτὴ ἀκούγεται ἀσφαλῶς συχνότερα. Γραμμένο στὰ συνήθη τρία μέρη, 1. Allegro, διθεματικό, σονάτας 2. Adagio, θεματικὰ θεῖο, ἐφάμιλλο τῶν ἀριστουργηματικῶν τελευταίων μοτσάρτειων κοντσέρτων γιὰ πιάνο καὶ 3. Rondo-Tempo di minuetto, ἑρμηνεύθηκε ἀπὸ τρεῖς ἄριστους νέους πιανίστες μας, Μαρία Εὐστρατιάδου, Τίτο Γουβέλη καὶ Δημήτρη Μαρίνο, σὲ «τέμπι» ὅμως ἐνοχλητικὰ ταχύτερα ἀπὸ ὅτι ἡ ἴδια ἡ μουσικὴ ὑπαγορεύει: κορύφωμα οἱ γκάμμες τοῦ φινάλε λ.χ. ἦταν ἐνοχλητικὰ κολλημένες οἱ μία μὲ τὴν ἄλλη. Γνωρίζοντας κατὰ βάθος τὸ Νίκο Ἀθηναῖο, σχεδὸν προεξοφλοῦμε ὅτι ἡ τριάδα τοῦ τὸ ἐπέβαλε. Κρῖμα στὴν ἄψογη ὀρχηστρικὴ πλαισίωση καὶ στὸ μοτσάρτειο ἀριστούργημα.
Τὸ β΄ μέρος ἀφιερώθηκεν ἀποκλειστικὰ στὸ Θεοδωράκη. Ξανὰ ἡ χορωδία μέ 5 παιδικὰ τραγούδια, ὁρισμένα (λ.χ. Δροσίνης;) ἀκούστηκαν καὶ στὴν ἀρχή; Ἐπαναλαμβάνουμε: `προσβάλλετε τὸ κοινὸ Κα Μαστροσάββα μπερδεύοντάς το ἔτσι. Αὐτὴ τὴ φορά (καὶ πάλι ἂν δὲν σφάλλουμε…), διακρίναμε προσέγγιση τοῦ Θεοδωράκη μὲ τὰ Ἑπτάνησα: τὸ «Κοιμήσου ἀγγελοῦδι μου» (κείμ. Κώστα Βίρβου, Ἀθήνα, 1961) σχεδὸν τὸν ἀναδεικνύει σὲ προέκταση τοῦ Σπυρίδωνος Ξύνδα (1810-1896). Κατακλεῖδα, τῆς συναυλίας, ἀποσπάσματα (οἱ ἀρ. 3-5, 8, 9, 13-18 καὶ 21), ἀπὸ τὸ κατὰ Καζαντζάκη μπαλλέτο «Ζορμπᾶς» Ἡρώδειο, (22.7.1998), βάσει τῆς μουσικὴ ποὺ εἶχε συνθέσει τὸ 1961, γιὰ τὴν ὁμότιτλη ταινία τοῦ Μιχάλη Κακογιάννη, μὲ πρωταγωνιστὴ τὸν Ἄντονυ Κουήν. Ἡ ἐμπνευσμένη, χαρισματικὴ συμφωνικότητα τῆς διαφανέστατης ἀναγνώσεως τοῦ Νίκου Ἀθηναίου, ἀποφεύγοντας λαϊκίζοντες ἐντυπωσιασμούς, στοὺς ὁποίους προσφέρονται σποραδικὰ ἀποσπάσματα τοῦ ἔργου, τὸ προσέγγισε στὶς σοβαρὲς δημιουργίες τοῦ Μίκη, ποὺ ἀποθεώθηκε ἀπὸ τὸ κοινό, καίτοι δὲν ἀνέβηκε στὴ σκηνὴ γιὰ τὸν καθιερωμένο χαιρετισμό.
Κατακλεῖδα μιὰ προσωπικὴ ἀνάμνηση: Σεπτέμβριο 1967, μὲ τὴν ἀπριλιανὴ δικτατορία φρέσκια-φρέσκια, δὲν μοὔκανε κέφι νὰ κάμω διακοπὲς στὸ ἐξωτερικὸ, ὅπως κάθε χρόνο ὡς τότε. Ἔτσι βρέθηκα σὲ μιὰν ὀνειρικὴ Μύκονο, παρθένα 100% ἀπὸ ὑπερεκοδόμηση καὶ τὸ διεθνὲς life-style κιτσαριό. Στὸ νησὶ οὔτε ἕνας ξένος τουρίστας. Ἡ ἀμμουδιὰ τοῦ Ἁγ. Στεφάνου, ὅπου κολυμποῦσα ὁλημερίς ὁλομόναχος ἦταν μισὴ ὥρα δρόμο ἀπὸ τὴν πόλη. Σὰν νὰ μὴν ὑπῆρχαν ἀρχὲς στὸ νησί, τὰ «τζούκ μπόξ», δίχως καμμιὰ προφύλαξη, ἔπαιζαν τὸ πασίγνωστο ἀρ. 21 τοῦ μπαλλέτου, «Χορὸς τοῦ Ζορμπᾶ»―ὁ Μίκης εἶχε ἤδη γράψει τὴ μουσικὴ γιὰ τὴν ταινία τοῦ Κακογιάννη Zorba the Greek (1964). Καὶ ἂς εἶχε συλληφθεῖ ἀπὸ τὸν Αὔγουστο 1967! Γιὰ τὴν Ἱστορία…(Αἴθουσα ΧΔΛ, 28.9.2013).
――――――――――――
