τοῦ ΓΙΩΡΓΟΥ ΛΕΩΤΣΑΚΟΥ.
Δέκατο πέμπτο 2013.
1) ΤΕΛΟΣ «ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΜΟΥΣΙΚΩΝ ΓΙΟΡΤΩΝ» (Ε.Μ.Γ.) ἀρ. 9: ἡ Συμφωνικὴ Ὀρχήστρα Δήμου Ἀθηναίων (ΣΟΔΑ) ἀπεκάλυψε τὸν ΑΝΔΡΕΑ ΤΣΕΛΙΚΑ (γ. 1978) ὄχι βέβαια ὡς ἀρχιμουσικό, ἐπανειλημ-μένως καταξιωθέντα, ἀλλὰ καὶ ὡς ἄκρως προικισμένο συνθέτη: ἀντίλογος στὸν οἰκονομικὸν Ἀρμαγεδδώνα, ἡ «Ἑορταστικὴ Εἰσαγωγή» του (2012), σφιχτοπλεγμένη ἀπογείωση ἀσύμμετρων ρυθμῶν, ἀλλὰ χωρὶς χρήση τριημιτονίων (ταυτόσημου συχνὰ μὲ λαϊκισμό), ἀναδείχθηκε στὸ ἀπολαυστικότερο ἴσως ἔργο ζώντων συνθετῶν σ᾽ αὐτὸ τὸν 9ο κύκλο. Τὴ συναυλία ἄνοιξε ἡ ὑψίφωνος Λένια Ζαφειροπούλου, κεφάλαιο τῆς μουσικῆς μας, μὲ δυό ὡραιότατα τραγούδια: τοῦ ΔΗΜΗΤΡΗ ΛΙΑΛΙΟΥ (1869-1940), σταδιακὰ κατακτοῦντος προσήκουσα θέση μεταξὺ τῶν μεγάλων τῆς μουσικῆς μας, τὸ «Λάμπει τόσο ὡραῖα τὸ ἡλιοβασίλεμμα» (1920;) στὸ γερμανικὸ πρωτότυπο τοῦ Χάϊνριχ Χάϊνε, καὶ τὸ «Γκρόντεκ» (2009-10) κύκνειο ἇσμα τοῦ ποιητοπυ Γκέοργκ Τράκλ (1887-1914), σὲ διαβρωτικότατο μεταμαλερικὸ ἰδίωμα, ἐξπρεσσιονιστικῆς χροιᾶς, τοῦ ΓΙΩΡΓΟΥ ΖΕΡΒΟΥ (γ. 1947). Ἴσως τὸ ἔχουμε ξανακούσει. Σίγουρο χαρτὶ ὁ ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΤΣΑΛΑΧΟΥΡΗΣ (γ. 1969): μουσικὴ ἐνορχηστρω-τικὰ-ἁρμονικὰ ἰκανοποιητική, ἐπαρκὴς δραματικὴ ἀνάπτυξη, δίχως ψευτο-πρωτοπορειακότητες χαρακτηρίζουν τὸ «Κοντσέρτο γιὰ βιολοντσέλο καὶ ὀρχήστρα» (τρίπτυχο: Ι. Σκέψη. ΙΙ. Ναυσικᾶ. ΙΙΙ Φῶς) ποὺ ὑπερασπίστηκαν ἄξια ὁ Τσελίκας καὶ ὁ τσελίστας Μιλτιάδης Κασσάρας. Φινάλε μὲ τὴν ἐξοντωτικὰ μονότονη, ἀντίστιξη τῆς Συμφω-νίας ἀρ. 3 (1944-45), ἐπιλεγομένης «Παρισινῆς» τοῦ ΠΕΤΡΟΥ ΠΕΤΡΙ-ΔΗ (1892-1977). Σύντομη σὲ πραγματικὸ χρόνο, άποδείχθηκε αἰωνι-ότητα ἀνίας. Τίτλος ἄσχετος μὲ τὸ ἀκρόαμα: μποροῦσε νὰ λέγεται τῆς Λαπωνίας, τῆς Σαχαλίνης ἢ…τῆς Σαχάρας. Γενικὸ συμπέρασμα ἀπὸ τὸν φετεινὸ 9ο κύκλο τῶν Ε.Μ.Γ: περίσσια πλουτισμένοι σὲ μουσικὴν Ἑλληνογνωσία τοὺς εὐχόμαστε ὁλόψυχα «καὶ τοῦ χρόνου». («Παρνασ-σός, 24.4. 2013).
* * *
ΑΠΟΦΕΥΓΩ τὰ λεγόμενα «Ἐργαστήρια» (νεοελληνιστί…Workshops), συναυλίες μὲ ἔργα μαθητῶν τῆς συνθέσεως ποὺ ὀργανώνει ὑπὸ τὸ Θόδωρο Ἀντωνίου τὸ Ἑλληνικὸ Συγκρότημα Σύγχρονης Μουσικῆς: πέρα ἀπὸ χάσιμο χρόνου, εἶναι ἄδικο νὰ κρίνεις μαθητὲς, ἐξ᾽ ὧν κάποιοι ἐγκατα-λείπουν ἀργότερα τὴ μουσική. Τὸ τελευταῖο παρακολούθησα κατ’ ἐξαίρε-ση, ἐπειδὴ περιέργως περιλάμβανε α΄ ἐκτέλεση πρόσφατου ἔργου, τοῦ καθηγητοῦ συνθέσεως (Τμῆμα Μουσικῶν Σπουδῶν Α.Π.Θ.) καὶ ἐκ τῶν ἀξιολογοτέρων νεοτέρων συνθετῶν μας ΧΡΗΣΤΟΥ ΣΑΜΑΡΑ (γ. 1956· προσοχή: Σαμαρᾶ, ὄχι Σαμάρα!), ποὺ σχολιάζω τελευταῖο. Τὸ ὑπόλοιπο πρόγραμμα ἀποτελοῦσαν φιλολογικῶν προθέσεων πρωτόλεια 3 συνθετῶν καὶ 3 συνθετριῶν, πολλὰ ἀπογοητευτικότατα. Ἀποσιωπῶ καὶ τοὺς δα-σκάλους τους: κανένας, μὰ τὸν Ἐωσφόρο, δὲ μύησε τὰ παιδιά αὐτὰ στὸ τὶ ὄντως ἐστὶ μουσική; Ἀκούγοντας, συχνὰ ἀναρωτιόμουν ἂν καὶ τὶ ἔχουν ἀκούσει ἀπὸ τοὺς μεγάλους της, τὶ ἔχουν ἀφομοιώσει ἀπὸ τὸ πνεῦμα τῶν Μπάχ, Μότσαρτ, Μπετόβεν, Σοῦμπερτ, Μπράμς, Φράνκ κ.ἂ., ἂν ἤξεραν κἂν τὴ μεγαλειώδη μουσικὴ δωματίου των. Κάποια ἀκούσματά τους σίγουρα ὠφελοῦσαν μόνο κατασκευαστὲς καὶ ἐμπόρους χαρτιοῦ μουσικῆς: βέβαια θὰ λιμοκτονοῦσαν περιμένοντας νὰ ζήσουν μόνο ἀπὸ «καλούς» συνθέτες!
Ἄβυσσος χώριζε τοὺς ἀθηναίους νεοσσοὺς ἀπὸ γνωστοὺς μου μαθητὲς τοῦ Σαμαρᾶ, ποὺ σήμερα σαρώνουν πρῶτα βραβεῖα σὲ μεγάλους διεθνεῖς διαγωνισμούς: Λίνα Τόνια, Στέλιο Δήμου, Γιάννη Ἀγγελάκη κ.ἄ. Φυσικὰ θὰ ἦταν βλακώδης κάθε σύγκριση τῶν προγηθέντων ψελλισμά-των μὲ τὸ «Φῶς» V (2012) τοῦ Σαμαρᾶ, γιὰ πιάνο (Βίκυ Στυλιανοῦ) καὶ κουαρτέτο ἐγχόρδων (Στέλλα Τσάνη καὶ Κώστας Καραγεωργό-πουλος-βιολιά, Ἠλίας Σδοῦκος-βιόλα καὶ Λευκὴ Κολοβοῦ-βιολοντσέλο). Ἰδεώδης ἑρμηνεία ἀνέδειξε θέματα θαυμαστὰ ἀνάγλυφα, ἀνεπτυγμένα σὲ περίτεχνα ἀκροβατικὴ ἀμφιταλάντευση μεταξὺ ἀτονικότητας καὶ τονικῶν νύξεων. Εὐχαρίστως ξανακούγαμε τὸ ἔργο! (Αἴθουσα ΔΜ, 16.4.2013.)
* * *
ΜΕ ΑΞΕΠΕΡΑΣΤΑ πρότυπα σκηνοθεσίας τοῦ προσφιλέστατου μοτσάρτειου «Μαγικοῦ Αὐλοῦ» (2 πράξεις, κείμ. Emmanuel Schikane-der, α΄ ἐκτ. Βιέννη, 30.9.1791) τὸν Πῆτερ Οὐστίνωφ (Ὄπερα Ἁμβούρ-γου, 1969) καὶ τὸν Ἴνγκμαρ Μπέργκμαν (κινηματογράφος, 1974), πῆ-γα, ὁμολογῶ, ἀπρόθυμα στὴ Λυρικὴ γιὰ τὴν ἑτεροχρονισμένη (λόγῳ ἀπεργιῶν…) ἀναβίωσή του: μόλις πρόλαβα τὴν 7η 8 προγραμματισμένων παραστάσεων καὶ καταχάρηκα ποὺ διεψεύσθηκα. Σεμνότατα ἀξιοπρεπὴς ἡ ἄγνωστή μου σκηνοθεσία τοῦ Arnaud Bernard, ποὺ ἀποσιωποῦσε τὸ παραστασιολόγιο τοῦ ἔργου στὴν ΕΛΣ―γιατὶ «ἀναβίωση» Ἴωνος Κεσούλη; Ὀπτικὰ τὴ χαρακτήριζαν ἀνοικτόγκριζα σκηνικά-κοστούμια Bruno Schwengl, μὲ εὔστοχες χρυσὲς πινελλιὲς καὶ ἰδιαίτερη ἔμφαση στὸ ἐλευθεροτεκτονικὸ στοιχεῖο, κατ᾽ ἐξοχὴν γνώρισμα τοῦ ἔργου. Ἤδη ἀπὸ τὴν εἰσαγωγή, προσωπικότατο βλέμμα τοῦ ἀρχιμουσικοῦ Μίλτου Λογιάδη στὴ θεία παρτιτούρα, ἀποτελοῦσε ἰδεώδη συγκερασμὸ σφύζοντος δυναμισμοῦ καὶ ἁπαλότητος. Ἀρνητικὲς ἐντυπώσεις: Χριστίνα Πουλίτση (Βασίλισσα τῆς Νύχτας· μόλις «ἔβγαλε» τὶς πασίγνωστες κολορατοῦρες, ἀποσυνδεδεμένες ἀπὸ τὶς ὑπόλοιπες δύο ἄριες), Ἄρης Προσπαθόπουλος (Μονόστατος ἀνεπαρκέστατος φωνητικὰ, ἐμφανισιακὰ ἄσχετος μὲ τὸ σαιξπήρειο Κάλιμπαν, ποὺ θυμίζει ὁ ρόλος), στὴν α΄ πράξη ἐλαφρῶς διάτορες οἱ Τρεῖς Κυρίες (Καλογήρου, Ματθαιουδάκη, Ἀγγελοπούλου) καὶ ἡ χορῳδία (Ἀγαθάγγελος Γεωργακάτος), στὸ φινάλε. Πλουσιοπάροχα ἀποζημιωτικοὶ οἱ Νίκος Στεφάνου (Ταμίνο), Μίνα Πολυχρόνου (φωνη-τικά, μουσικὰ καὶ ἐμφανισιακὰ ἀκαταμάχητα γοητευτικὴ Παμίνα!) καὶ Δημήτρης Κασιούμης (φωνητικὰ καὶ ὑποκριτικὰ ἀνεπίληπτος Σαρά-στρο). Θετικότατη συμβολὴ τῶν Παπαγκένο (Ἀρκάδιος Ρακόπουλος), Παπαγκένα (Ἐλπινίκη Ζερβοῦ), Τριῶν Ἀγοριῶν, Δύο Ἁρματωμένων κ.λπ. Βαθμολογία: καλῶς! (Ὀλύμπια, 23.3.2012).
