Γράφει η Μαγδαληνή Καλοπανά*

Η ποιότητα σε ένα έργο του μουσικού θεάτρου δεν είναι αυτονόητη όταν απευθύνεται σε κοινό μικρής ηλικίας. Ούτε επίσης η επίκαιρη οπτική, όταν μιλάμε για ένα έργο το οποίο προορίζεται για το ενήλικο κοινό.

Τα μαγικά μαξιλάρια, η νέα παραγωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, ως οικογενειακή όπερα του Γιώργου Δούση σε λιμπρέτο του Ευγένιου Τριβιζά, επιτυγχάνουν έναν συνδυασμό υψηλών απαιτήσεων. Πρόκειται για ένα έργο στο οποίο το ειδικό βάρος  του κειμένου είναι ασυνήθιστα –σε σχέση με τα έργα του κλασικού ρεπερτορίου– εμβριθές και πρωτοπόρο, και η δύναμη της μουσικής γλώσσας απρόσμενα πολυποίκιλη και ταυτόχρονα ομοιογενής. Το σημαντικότερο όλων· η απόλυτη συνύπαρξη μουσικής και λόγου, έτσι ώστε τα νοήματα του κειμένου να επικοινωνούνται μέσω της μουσικής, και η μουσική να δημιουργεί επιπλέον διασυνδέσεις, αναδύσεις εικόνων, ανασύνθεση γεγονότων, ερμηνεία του όλου. Η σύμπλευση αυτή δεν θα ήταν εφικτή εάν δεν συμπορευόταν με τη ουσιαστική συμπερίληψη όλων των τεχνών επί σκηνής: μουσική ερμηνεία και υποκριτική, διεύθυνση, σκηνοθεσία, σκηνογραφία, κινησιολογία, φωτισμός και πολλά ακόμα. Η συνέργεια των τεχνών είναι πολυ-επίπεδη και η συνεργασία της μεγάλης ομάδας των καλλιτεχνών υποδειγματική. Ένα πολυπαραγοντικό εγχείρημα το οποίο στέφθηκε –και συνεχίζει να στέφεται– από επιτυχία.

Ποιο είναι ωστόσο το όφελος για τους θεατές και ακροατές αυτής της παράστασης; Τι θα κομίσουν ως αναστοχασμό οι οικογένειες, αλλά και τα σχολεία φεύγοντας από τον φιλόξενο χώρο του ΚΠΙΣΝ;

Η παιδαγωγική διάσταση της παράστασης είναι ένα κομβικό στοιχείο της δυναμικής της, το οποίο εδράζεται στο νοηματικό βάρος του ίδιου του λιμπρέτου και στη συμπεριληπτική διατύπωση της μουσικής. Η αξιοποίηση δομικών υλικών ποικίλων μουσικών ιδιωμάτων (έντεχνης μουσικής, παραδοσιακής, λαϊκής, jazz, μουσικού θεάτρου, rap, αλλά και παιχνιδοτράγουδα και συνθήματα), και κυρίως η ζύμωσή τους σε ενιαία μορφή, αντικατοπτρίζει την έντεχνη συμπερίληψη τους και στην εκπαιδευτική διαδικασία, ως ισοδύναμο της ενεργούς μαθητικής εμπλοκής. Επιπλέον, ο διάλογος του κειμένου με τη μουσική επεξεργασία ενεργοποιεί τις δεξιότητες της κριτικής σκέψης (αντιστοίχιση εννοιών και μοτίβων, ανάκληση μουσικής μνήμης), τη διαχείριση συναισθημάτων και τον αναστοχασμό. Συνολικά, η συνεργατική αισθητική αρτιότητα και πνευματική εγκυρότητα επικοινωνούν με το κοινό. Η διδακτική αξιοποίηση των παραπάνω και πολλών ακόμα στοιχείων δεν μπορεί παρά να είναι επιτυχής και γόνιμη, οδηγώντας στην ενίσχυση της συνεργατικής μάθησης και (ανα)δημιουργίας στον εκπαιδευτικό χώρο, εκεί όπου όλες οι ειδικότητες τεχνών και επιστημών συνδιαλέγονται. Στόχος, όχι μόνο η διάπλαση μιας νέας γενιάς που να γνωρίζει τι -αλλά κυρίως– πώς να μαθαίνει, αλλά και η ζωντανή αλληλεπίδραση του σύγχρονου έργου τέχνης με την κοινωνία, ως συμπεριληπτικού μέσου συνεργατικής ενδυνάμωσης.

Και αλήθεια, τι χρειάζεται περισσότερο η σημερινή κοινωνία, η οποία αναστοχάζεται το ιστορικό παρελθόν της στη συγκυρία μίας παγκόσμιας πανδημίας; Χρειάζεται όραμα και πίστη, και αυτό προσφέρεται απλόχερα και εύγλωττα από την παράσταση και ιδίως μέσα από την παιδαγωγική διάστασή της.

*Μαγδαληνή Καλοπανά, Δρ. Μουσικολογίας-MSc Επιστήμες της Αγωγής