«Σύγχρονη μουσική & ηχητική τέχνη»: μία σημαντική γιορτή της σύγχρονης τέχνης στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών!

Η φλαουτίστα Μυρτώ Μαρή κατά την εκτέλεση του έργου “Momentum “I”: death & escape”, του Στυλιανού Δήμου, από τη συναυλία ηλεκτροακουστικής μουσικής και μουσικής με μεικτά μέσα στις 19/10/2024 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Φωτογραφία: Χάρης Ακριβιάδης
Από τη διοργάνωση του διήμερου αφιερώματος “Σύγχρονη μουσική & ηχητική τέχνη” στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (2024). Φωτογραφία: Χάρης Ακριβιάδης

Η πόλη της Αθήνας, ως σύγχρονο –και αυτή– κέντρο τέχνης και πολιτισμού, αρχίζει τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερο να προσεγγίζει και να προάγει τη σύγχρονη τέχνη μουσικής και ήχου. Το Σαββατοκύριακο, στις 19/10 και 20/10 το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών μετατράπηκε σε καταφύγιο σύγχρονης ελληνικής δημιουργίας, με μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης, κάποιες από τις οποίες φιλοξενήθηκαν για πρώτη φορά εντός των χώρων του σημαντικού αυτού πολιτισμικού φορέα. Πρωτοστάτης αυτή τη φορά ήταν το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), με το Τμήμα Μουσικών Σπουδών (ΤΜΣ) και το Τμήμα Ψηφιακών Τεχνών και Κινηματογράφου (ΤΨΤΚ) να συνεργάζονται με το Μέγαρο Μουσικής προς την υλοποίηση του εντυπωσιακού αφιερώματος, με τίτλο «Σύγχρονη μουσική και ηχητική τέχνη».

Το διήμερο φιλοξένησε ποικίλα δρώμενα, που –ακριβώς επειδή επεκτείνονταν σε ένα ευρύ φάσμα καλλιτεχνικών προσεγγίσεων– μπορούσαν να καλύψουν τα ενδιαφέροντα διαφορετικών –αλλά από ό,τι αποδείχτηκε συγκοινωνούντων– τομέων της τέχνης και όχι μόνο. Στο διήμερο θα μπορούσαν να εντοπίσουν σημεία ενδιαφέροντος μουσικολόγοι (διαφορετικών κλάδων), συνθέτες της πρωτοπορίας, sound designers, media artists, σύμβουλοι μουσικής επένδυσης κινηματογραφικών ταινιών (music supervisors), όσοι ασχολούνται με την Ακουστική Οικολογία, μουσικοθεραπευτές, εκπαιδευτικοί διαφόρων ειδικοτήτων, εικαστικοί, ειδικοί των τηλεπικοινωνιών και ψηφιακών τεχνών, ακόμα και επαγγελματίες υγείας!

Τα έργα των καλλιτεχνών παρουσιάστηκαν κυρίως με τη μορφή δύο συναυλιών (χωρισμένες σε δύο εκτενή μέρη η κάθε μία) στην αίθουσα «Δημήτρης Μητρόπουλος», μίας έκθεσης ηχητικής τέχνης σε διάφορους χώρους του Μεγάρου Μουσικής –το οποίο για πρώτη φορά φιλοξένησε κάτι ανάλογο– και μίας έκθεσης ακουσματικής μουσικής σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο (listening room) στο Σαλόνι Φίλων του Μεγάρου. Δύο συζητήσεις/ στρογγυλές τράπεζες με τους ίδιους τους καλλιτέχνες (και σε κάποιες περιπτώσεις ακαδημαϊκούς ταυτόχρονα), των οποίων τα έργα παρουσιάστηκαν, χρησίμευσαν για την καλύτερη κατανόηση των εν λόγω έργων, αλλά και για τα ζητήματα της σύγχρονης μουσικής δημιουργίας γενικότερα. Τα έργα των δύο συναυλιών ερμήνευσαν φοιτητές του ΤΜΣ ΕΚΠΑ, σπουδαστές του Ωδείου Αθηνών και διακεκριμένοι σολίστ.

Η ηχητική γλυπτική εγκατάσταση “Ακρόπολη στο βυθό”, του Πάνου Χαραλάμπους στο Φουαγιέ Εισιτηρίων του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών (2024). Φωτογραφία: Χάρης Ακριβιάδης

Το πρώτο πράγμα που έπεφτε στην αντίληψη του κοινού, καθώς εισερχόταν στον χώρο του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, ήταν η ηχητική γλυπτική εγκατάσταση Ακρόπολη στο βυθό, του Πάνου Χαραλάμπους στο Φουαγιέ Εισιτηρίων. Το γλυπτό αποτελούνταν από μεταλλικούς κίονες (περιελιγμένες αυλακωτές λαμαρίνες) σε κυκλική διάταξη και από πηγή ήχου, η οποία έθετε σε ταλάντωση τις λαμαρίνες, δημιουργώντας εντέλει σαν σύνολο ένα περίεργο, εντυπωσιακό και “δυστοπικό” μεταβαλλόμενο (μέχρι και το αόριστο) άκουσμα, που θύμιζε ως ηχόχρωμα κάτι από Gong. Το όραμά του καλλιτέχνη σχετιζόταν –όπως δήλωσε ο ίδιος στην ομιλία στις 19/10– με τους τρόπους επανάχρησης του ηχητικού υλικού και την “αυθαρσία του ήχου”. Το εν λόγω έργο, λοιπόν, αποτελούσε μέρος της προαναφερόμενης έκθεσης ηχητικής τέχνης, που εκτείνονταν σε χώρους του Μεγάρου. Προχωρώντας μέσα στο κτήριο οι επισκέπτες συναντούσαν τις ταπισερί του έργου Altar of Interdimensional Entaglements, της Αφροδίτης Ψαρρά στο Φουαγιέ ισογείου της αίθουσας «Χρήστος Λαμπράκης» και το Posthuman Radio, του Μαρίνου Κουτσομιχάλη (στον ίδιο χώρο), το οποίο εξερευνούσε τις τεχνολογίες που σχετίζονται με το ραδιόφωνο, μέσω πειραματικών συσκευών. Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες συσκευές αποτελούσε η κεραία, που κρατούσε και “έπαιζε” σαν έγχορδο ο Κουτσομιχάλης, αλλάζοντας ραδιοφωνικούς σταθμούς αντί για νότες. Στον ίδιο χώρο βρισκόταν και το Ασαφές κενό, των Αλέξανδρου Δρυμωνίτη και Δημήτρη Χαρίτου, στο οποίο τα αντικείμενα του βεστιαρίου έδιναν την εντύπωση ότι εξέπεμπαν έναν απροσδιόριστο συριγμό. Προχωρώντας στο Φουαγιέ Μουσών – Είσοδος Κόκκαλη ο επισκέπτης συναντούσε τη διαδραστική ηχητική γλυπτική εγκατάσταση 26Fe, των oneContinuousLab (Οδυσσέας Κλεισσούρας – Αλέξανδρος Κοντογεωργακόπουλος), η οποία απέβλεπε στον συνδυασμό των διαστάσεων του ήχου και του χώρου: αποτελούνταν από μεταλλικά αντικείμενα στο πάτωμα, που εξέπεμπαν ρυθμικά (σαν μετρονόμου) σήματα, τα οποία σήματα άλλαζαν όταν τα αντικείμενα μετακινούσαν οι επισκέπτες της έκθεσης. Έτσι, όταν η χωρική ταυτότητα του γλυπτού μεταβαλλόταν, μεταβαλλόταν και η ηχητική ταυτότητά του, παίζοντας με τις έννοιες της “χωρικότητας” στον ήχο, αλλά και της “ηχητικότητας” στον χώρο.

Η ηχητική γλυπτική εγκατάσταση “26Fe”, των oneContinuousLab στο Φουαγιέ Μουσών του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών (2024). Φωτογραφία: Χάρης Ακριβιάδης

Τέλος, στον κήπο του Μεγάρου ο επισκέπτης μπορούσε να βιώσει το έκθεμα της Στρωματογραφίας, της ομάδας Akoo.o (Ισμήνη Γάτου, Νίκος Μπουμπάρης, Ντάνα Παπαχρήστου, Γιώργος Σαμαντάς), το οποίο σχετιζόταν με τα ηχοτοπία και τον γεωτοποθετημένο ηχητικό περίπατο. Κάθε επισκέπτης βίωνε εξατομικευμένα το εν λόγω έκθεμα, αφού έκανε χρήση: του κινητού του με ενεργοποιημένη την “Θέση” (GPS), μίας ειδικής εφαρμογής, την οποία κατέβαζε εκείνη τη στιγμή και ενσύρματων ακουστικών οστικής αγωγιμότητας, τα οποία του επέτρεπαν να ακούει πλήρως και τους ήχους του περιβάλλοντος, αλλά και των ακουστικών. Καθώς περπατούσε ο επισκέπτης στον κήπο, τον καθοδηγούσαν αφηγητές στα διάφορα σημεία της τοποθεσίας, ωθώντας τον να προσέξει τα ηχοτοπία γύρω του, να τα συνδυάσει με αυτά που παρέχονταν από τη Στρωματογραφία (δημιουργώντας ένα “επαυξημένο ηχοτοπίο” κατά μία έννοια), να ακούσει με τη βοήθεια της τους ήχους που βρίσκονταν γύρω του, αλλά ήταν βιολογικά αδύνατο να αντιληφθεί (για παράδειγμα τους ήχους μέσα από τα διάφορα στρώματα του εδάφους) και να τον κάνει τελικά να αναλογιστεί σχετικά με τα αντικρουόμενα ηχοτοπία “φύσης-ανθρώπου” μίας πόλης, τα λεπτά όρια οργανωμένου ήχου και ηχοτοπίου και άλλα κοινωνικά, ιστορικά, πολιτισμικά και οικολογικά ζητήματα. Γενικά, τα εκθέματα αντιπροσώπευαν ένα ευρύ φάσμα δημιουργικής έκφρασης, όπως αρχιτεκτονικής σκέψης, εικαστικής οπτικής, μουσικής τεχνολογίας και media art. Την έκθεση επιμελήθηκαν οι: Αλέξανδρος Κοντογεωργακόπουλος (Επ. καθηγητής, ΤΨΤΚ) και Δημήτρης Χαρίτος (Καθηγητής, ΕΜΜΕ).

Ταυτόχρονα με τις ηχητικές εγκαταστάσεις παρουσιάζονταν στο Σαλόνι Φίλων του Μεγάρου αντιπροσωπευτικά έργα μελών του Ελληνικού Συνδέσμου Συνθετών Ηλεκτροακουστικής Μουσικής (ΕΣΣΗΜ) σε συνεχή επανάληψη (loop). Το πρόγραμμα επιμελήθηκε ο Δημήτρης Σάββα και απαρτιζόταν από τα έργα: Natural Spectrums, της Γεωργίας Καλοδίκη· Apex, του Νίκου Κανελλάκη· On a Cup of Tea, του Κωνσταντίνου Καραθανάση· Nach der Stille, της Μαρίας Πελεκάνου· Echo, the Nymph of Reflection, του Δημήτρη Σάββα· A Soundwalk, της Κατερίνας Τζεδάκη. Με βάση σχόλια, που γίνονταν εντός της αίθουσας από το κοινό, φάνηκε πως εδώ τα περισσότερα μέλη του αντιλήφθηκαν τη σχέση της τέχνης των ηχοτοπίων, sound design και ακουσματικής μουσικής με το έτοιμο κινηματογραφικό προϊόν που έχουν συνηθίσει να έρχονται σε επαφή, χωρίς να αναρωτιούνται από τι αυτό συνίσταται. Η εν μέρει σκοτεινή αίθουσα είχε διαμορφωθεί κατάλληλα, προσφέροντας surround ήχο, αλλά και ατμοσφαιρικό φωτισμό σε κάθε ηχείο, προκειμένου να τονιστεί η πηγή ήχου. Ωστόσο, ο φωτισμός δεν αποτέλεσε πρόβλημα για τη συγκέντρωση στον ίδιο τον ήχο –όπως απαιτείται για την ακρόαση τέτοιου είδους έργων–, επειδή ο φωτισμός αντιθέτως “νάρκωνε” τον ακροατή οπτικά, βοηθώντας τον να ακούσει σε ένα πιο υποσυνείδητο επίπεδο. Κάποιες ώρες της ημέρας, κατά τις οποίες οι ηχητικές εγκαταστάσεις στους χώρους του Μεγάρου λειτουργούσαν στην επιθυμητή ένταση, ο ήχος ορισμένων από αυτές αναμειγνυόταν με τους ήχους μέσα στο listening room, καθιστώντας την ακρόαση κάποιων έργων ακουσματικής μουσικής εν μέρει προβληματική, καθώς και η σιωπή για αρκετά από αυτά τα έργα μετράει στην αισθητική και το νόημα που φέρουν. Ωστόσο το πρόβλημα δεν ήταν ανυπέρβλητο, καθώς η ένταση των ηχητικών εγκαταστάσεων χαμήλωνε αρκετά σε κάποιες χρονικές περιόδους, μη προκαλώντας τότε πρόβλημα στο listening room. Παρ’ όλα αυτά, ίσως θα ήταν πιο δόκιμο να κλείνει ο χώρος της συγκεκριμένης αίθουσας.

Το listening room ακουσματικής μουσικής στο Σαλόνι Φίλων του Μεγάρου από το διήμερο αφιέρωμα “Σύγχρονη μουσική & ηχητική τέχνη” στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (2024). Φωτογραφία: Χάρης Ακριβιάδης

Οι δύο συζητήσεις παρουσίασαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς οι στρογγυλές τράπεζες απαρτίζονταν από μία αφρόκρεμα σύγχρονων καλλιτεχνών και ακαδημαϊκών (έργα των οποίων παρουσιάστηκαν στη διημερίδα), οι οποίοι βρέθηκαν στον ίδιο χώρο, συζητώντας μεταξύ τους, αλλά και με ένα κοινό, που απαρτιζόταν τόσο από ειδήμονες του καλλιτεχνικού κόσμου, όσο και από λάτρεις ή ενδιαφερόμενους της τέχνης. Η πρώτη συζήτηση διεξήχθη στις 19/10 πριν την πρώτη συναυλία και συμμετείχαν οι: Θεόδωρος Λώτης, Βασιλική Λεγάκη, Πάνος Χαραλάμπους, Στυλιανός Δήμου, Νίκος Μπουμπάρης, Μαρίνος Κουτσομιχάλης και Αλέξανδρος Δρυμωνίτης, με συντονιστή τον Αλέξανδρο Κοντογεωργακόπουλο (Επ. καθηγητή, ΤΨΤΚ). Στην αρχή ο Κοντογεωργακόπουλος κάλεσε τον πρόεδρο του ΤΨΤΚ Ιωάννη Σκοπετέα και τον καθηγητή του ΕΜΜΕ Δημήτρη Χαρίτο για τους χαιρετισμούς. Η συζήτηση περιστράφηκε γύρω από τις έννοιες «ηλεκτροακουστική μουσική» και «ηχητική τέχνη», αλλά και από το εάν τέτοιου είδους διαχωρισμοί και ετικέτες έχουν κάποια ουσιαστική εντέλει σημασία ή εάν θα ήταν πιο δόκιμο να γίνεται λόγος για την τεχνοτροπία του κάθε καλλιτέχνη ξεχωριστά. Η συζήτηση επεκτάθηκε και στα συγκεκριμένα έργα τους, που εκτείθονταν ή θα εκτελούνταν στην επικείμενη συναυλία.

Η Ρία Γεωργιάδου κατά την εκτέλεση του έργου “Li Po”, του Θεόδωρου Λώτη, από τη συναυλία ηλεκτροακουστικής μουσικής και μουσικής με μεικτά μέσα στις 19/10/2024 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Φωτογραφία: Χάρης Ακριβιάδης

Η πρώτη συναυλία (19/10) ήταν αφιερωμένη εξ ολοκλήρου σε μεικτά έργα (mixed works) ηλεκτροακουστικής μουσικής, δηλαδή σε συνθέσεις, στις οποίες συμπράττουν επί σκηνής ακουστικά όργανα και ηλεκτρονικές πηγές. Τα έργα, αλλά και όλες οι εκτελέσεις είχαν ομολογουμένως μεγάλο ενδιαφέρον. Η συναυλία άρχισε με τις συνθέσεις: Li Po, για φλάουτο και ηλεκτρονικά, του Θεόδωρου Λώτη (με τη σολίστ φλάουτου Ρία Γεωργιάδου να ερμηνεύει δεξιοτεχνικά και με ευαισθησία στον ήχο)· Les Signaux Du Vent, για φλάουτο και ηλεκτρονικά, του Δημήτρη Μαρωνίδη (με την επίσης δεξιοτέχνη στο φλάουτο Θεοδώρα Ιορδανίδου) [πρεμιέρα]· και Calculi Mediterranei, για άρπα, μαρίμπα, πιάνο και προηχογραφημένους ήχους, της Εσθήρ Λέμη (άρπα: Εσθήρ Λέμη, μαρίμπα: Vitória do Bem, πιάνο: Αλέξης Αλάτσης). Στη συνέχεια ακούστηκε το ιδιαίτερο έργο Bias, για φαγκότο και διαδραστικό μουσικό σύστημα, της Άρτεμις Γιώτη. Σε αυτό το έργο η συνθέτρια προσπάθησε να υποκαταστήσει τον εαυτό της με δύο νευρωνικά δίκτυα, εκπαιδευμένα να αξιολογούν με βάση τις προτιμήσεις της ίδιας το ηχητικό υλικό που παράγεται από το φαγκότο –σε αυτή την περίπτωση τον ιδιαίτερο σε χροιά ήχο, που κατάφερε να παράγει ο Βασίλης Πριόβολος– και να καθορίζουν εάν ο υπολογιστής θα τον μιμείται, θα του απαντάει, θα προτείνει δικό του ηχητικό υλικό ή θα παραμένει σιωπηλός. Το πρώτο μέρος της συναυλίας έκλεισε δυναμικά με τα έργα: Το Όνειρο της Φιλομήλας, για βιολί και ηλεκτρονικά, της Βασιλικής Λεγάκη (βιολί: Διονύσης Πυλαρινός), το οποίο θα μπορούσε –σαν αναφορά– να θεωρηθεί και ως μία ενδιαφέρουσα ανασκόπηση στην πορεία του είδους της ηλεκτροακουστικής μουσικής με μεικτά μέσα, φέρνοντας στο νου την “Philomel” (1964) του M. Babbit· και το BitVox, για beatboxer και ηλεκτρονικά, του Ορέστη Καραμανλή (με τον εντυπωσιακό beatboxer Γιώργο Γαργάλα).

Ο συνθέτης Ορέστης Καραμανλής (δεξιά) και ο beatboxer Γιώργος Γαργάλας (αριστερά) κατά την εκτέλεση του “BitVox” από τη συναυλία ηλεκτροακουστικής μουσικής και μουσικής με μεικτά μέσα στις 19/10/2024 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Φωτογραφία: Χάρης Ακριβιάδης

Το δεύτερο μέρος της συναυλίας ξεκίνησε με το έργο Ροή, για πιάνο και ηλεκτρονικά, της Πηνελόπης Μπεκιάρη, στο οποίο ηχητικά σήματα διάφορων βιολογικών μετρήσεων του ερμηνευτή κατά την εκτέλεση, αναμειγνύονταν με τους ήχους του πιάνου. Στον ρόλο του… “καλωδιωμένου” ερμηνευτή επιλέχθηκε ο Παύλος Σιφναίος, ο οποίος ερμήνευσε με παγερή διαπεραστικότητα –αλλά και με μία δόση εκφραστικότητας– τα τροπικά περάσματα, συμβαδίζοντας με τους μηχανικούς –αλλά και με ενδείξεις ζωής– ήχους.

Η συνθέτις Πηνελόπη Μπεκιάρη και ο σολίστ πιάνου Παύλος Σιφναίος κατά την εκτέλεση του έργου “Ροή” από τη συναυλία ηλεκτροακουστικής μουσικής και μουσικής με μεικτά μέσα στις 19/10/2024 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Φωτογραφία: Χάρης Ακριβιάδης

Ακολούθησαν τα έργα: Machine Gun Cut, για φλάουτο και ηλεκτρονικά, των Απόστολου Λουφόπουλου – Μυρτώς Κορκοκίου (με την ίδια την συνθέτρια Μυρτώ Κορκοκίου να ερμηνεύει)· MlikeL, για φλάουτο και ηλεκτρονικά, του Ανδρέα Μνιέστρη (φλάουτο: Μυρτώ Κορκοκίου) και Mutation, για κλαρινέτο και ηλεκτρονικά, του Παναγιώτη Κόκορα (κλαρινέτο: Δημήτρης Καντσιούλης). Το δεύτερο μέρος της συναυλίας έκλεισε επίσης δυναμικά με τα έργα Momentum “I”: death & escape, για μπάσο φλάουτο και ηλεκτρονικά, του Στυλιανού Δήμου (το έργο υποστήριξε επιτυχώς με την ερμηνευτική και σκηνική παρουσία της η Μυρτώ Μαρή στο μπάσο φλάουτο)· και Saksti, για σαξόφωνο και ηλεκτρονικά, της Γεωργίας Σπυροπούλου (με τον έμπειρο σαξοφωνίστα Θεόφιλο Σωτηριάδη). Την συναυλία επιμελήθηκε ο Ορέστης Καραμανλής (Επ. καθηγητής, ΤΨΤΚ).

Η φλαουτίστα Μυρτώ Μαρή κατά την εκτέλεση του έργου “Momentum “I”: death & escape”, του Στυλιανού Δήμου, από τη συναυλία ηλεκτροακουστικής μουσικής και μουσικής με μεικτά μέσα στις 19/10/2024 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Φωτογραφία: Χάρης Ακριβιάδης

Οι υποδομές της αίθουσας ήταν ικανές να υποστηρίξουν έναν ποιοτικό surround ήχο, ο οποίος ήταν αναγκαίος για την αναπαραγωγή/ εκτέλεση των συγκεκριμένων συνθέσεων, ορισμένες από τις οποίες –όπως το Calculi Mediterranei– έκαναν σοβαρή χρήση αυτής της ιδιότητας και ως ένα σημείο στηρίζονταν σε αυτήν. Το πρόγραμμα ήταν σίγουρα ενδιαφέρον και άρεσε, όπως και οι ερμηνείες. Το πιο ουσιώδες σημείο του, ωστόσο, ήταν πως εισήγαγε το κοινό σε σημαντικές για αυτό το είδος έννοιες, όπως “live electronics”, “αλγοριθμική επεξεργασία”, “διάδραση”, “μουσική και τεχνητή νοημοσύνη” κ.λπ. Αξίζει να επισημανθεί ότι στην εκτέλεση κάποιων έργων συμμετείχαν και οι ίδιοι οι συνθέτες, κάτι που εννοείται ότι είναι πάντα ευπρόσδεκτο, προκειμένου να γίνει αντιληπτή η οπτική των ίδιων, χωρίς βέβαια να περιορίζεται απαραίτητα σε όλες τις περιπτώσεις η καθαυτή αξία της σύνθεσης σε αυτή τη συγκεκριμένη οπτική.

Η δεύτερη συζήτηση διεξήχθη στις 20/10 και πάλι πριν την προγραμματισμένη συναυλία, με την στρογγυλή τράπεζα να απαρτίζεται από τους καλλιτέχνες και ακαδημαϊκούς: Δημήτρη Ανδρικόπουλο, Φανή Κοσώνα, Λίνα Τόνια, Ιωσήφ Παπαδάτο, Κωστάντια Γουρζή –η οποία μόλις πέρυσι τιμήθηκε με τη σπουδαία διάκριση της «Συνθέτριας της χρονιάς 2023» στα βραβεία Opus Klassik στο Βερολίνο–, Δημήτρη Παπαγεωργίου και Καλλιόπη Τσουπάκη, με συντονιστή τον Ιάκωβο Σταϊνχάουερ (Αν. καθηγητή, ΤΜΣ). Η έναρξη δόθηκε με τον Σταϊνχάουερ να προσκαλεί τον καθηγητή του ΤΜΣ και μέλος του πρυτανικού συμβουλίου του ΕΚΠΑ Αχιλλέα Χαλδαιάκη και την πρόεδρο του ΤΜΣ Αναστασία Γεωργάκη για τους χαιρετισμούς, κατά τους οποίους επισημάνθηκαν οι πολύχρονες προσπάθειες και το ενδιαφέρον του ΤΜΣ για την προβολή και την προώθηση της σύγχρονης μουσικής. Κατά την έναρξη της συζήτησης έγινε προσπάθεια προσδιορισμού της έννοιας της «σύγχρονης μουσικής» από τον Ιωσήφ Παπαδάτο (Συνθέτη και Καθηγητή, ΤΜΣ Ιουνίου Πανεπιστημίου), ο οποίος αναφέρθηκε στα χρονικά πλαίσια (περιόδους) που απαιτούνται για την κατανόηση του εκάστοτε νέου μουσικού υλικού, μέχρι την ωρίμανσή του, όπως και στα αντίστοιχα χρονικά πλαίσια για την αποδόμησή του, προς την ανεύρεση του επόμενου νέου υλικού, σε μία συνεχή σπειροειδή διαδικασία. Η συζήτηση επεκτάθηκε από τους υπόλοιπους ομιλητές στη θέση της Ελλάδας μέσα σε αυτή τη “σπείρα” δημιουργικής φάσης και καταστροφής, στο ελληνικό υπόβαθρο σχετικά με τη σύγχρονη μουσική δημιουργία, αλλά και σε ζητήματα ιστορικού, κοινωνικοπολιτικού και οικονομικού “γίγνεσθαι”, πάντα με τις εποικοδομητικές παρεμβάσεις του συντονιστή Ιάκωβου Σταϊνχάουερ. Εντοπίστηκαν προβλήματα και ελλείψεις, παρατέθηκαν προσωπικά βιώματα και στο τέλος έγινε αναφορά από τον κάθε συνθέτη στο έργο, που θα παρουσιαζόταν στην επικείμενη συναυλία. Το γεγονός ότι συνευρέθηκαν σε αυτή τη γόνιμη συνδιαλλαγή απόψεων εξαιρετικά σημαντικοί εκπρόσωποι της σύγχρονης μουσικής δημιουργίας κατέστησε τη συζήτηση μοναδική ευκαιρία για τον φιλόμουσο και τον μουσικολόγο, που είχε την δυνατότητα να την παρακολουθήσει με αμεσότητα.

Ο Βασίλης Πριόβολος (φαγκότο) και η Γεωργία-Ευαγγελία Κουρμπέλη (πιάνο) κατά την εκτέλεση του έργου “Δύο κομμάτια για φαγκότο και πιάνο: Παλμός, Ροή”, της Φανής Κοσώνα, από τη συναυλία ενόργανης μουσικής στις 20/10/2024 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Φωτογραφία: ΤΜΣ ΕΚΠΑ

Η δεύτερη κατά σειρά συναυλία (20/10) ήταν αφιερωμένη και αυτή στο μουσικό  “σήμερα” των Ελλήνων συνθετών, αλλά με έργα ενόργανης μουσικής αυτή τη φορά. Συνολικά, ακούστηκαν αξιόλογα έργα με πολύ ενδιαφέρουσες εκτελέσεις. Πιο συγκεκριμένα, ακούστηκαν οι συνθέσεις: Αιολική ελεγεία, για φλάουτο, του Μηνά Μπορμπουδάκη (φλάουτο: Μυρτώ ΜαρήCello sonatina, για βιολοντσέλο και πιάνο, του Θεοχάρη Παπατρέχα (βιολοντσέλο: Λευκή Κολοβού, πιάνο: Λυδία ΛινάρδουΔύο κομμάτια για φαγκότο και πιάνο: “Παλμός”, “Ροή”, της Φανής Κοσώνα (με τον φαγκοτίστα Βασίλη Πριόβολο και την πιανίστα Γεωργία-Ευαγγελία Κουρμπέλη να αναμετριόνται με τις πολυρρυθμικές προκλήσεις του πρώιμου αυτού έργου της Ελληνίδας συνθέτριας)· Lacrimosa, για μεσόφωνο και βιολί, του Δημήτρη Οικονόμου (με τη μεσόφωνο Μελένια Καλαϊτζή και τη βιολονίστα [βιολί] Μαρία Λουκά να ερμηνεύουν ατμοσφαιρικά το έργο)· Three Love Haikus, για κρουστά και βιολοντσέλο, σε ποίηση Βασίλη Κουρή, της Ασπασίας Νασοπούλου (κρουστά: Παναγιώτα Ντίνου, βιολοντσέλο: Νάσος Κοκκώνης). Το πρώτο μέρος έκλεισε με το έργο Sirènes des Mondes invisibles, για φλάουτο, κλαρινέτο, πιάνο, βιολί, βιόλα και βιολοντσέλο, της Λίνας Τόνια (φλάουτο: Σοφία Χατζή, κλαρινέτο: Τριαντάφυλλος Μαρούγκας, πιάνο: Αλέξανδρος Μακρής, βιολί: Φανή Κάρι, βιόλα: Βασίλης Παπαπαναγιώτου, βιολοντσέλο: Κλεοπάτρα Δαρδάλη, υπό τη μουσική διεύθυνση του Ματθαίου Λεγάκη).

Η Αγγελική Καθαρίου κατά την εκτέλεση του έργου Geografia Celeste, του Λεόντιου Χατζηλεοντιάδη από τη συναυλία ενόργανης στις 20/10/2024 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Φωτογραφία: Χάρης Ακριβιάδης

Το δεύτερο μέρος της συναυλίας κύλησε επίσης απρόσκοπτα. Ακούστηκαν τα έργα: I stare the stars and they are over the ocean, για σοπράνο σαξόφωνο και βιμπράφωνο, του Δημήτρη Ανδρικόπουλου (σοπράνο σαξόφωνο: Ελένη Μέγγουλη, βιμπράφωνο: Παναγιώτα ΝτίνουΔύο κομμάτια για πιάνο: “Points on spirals”, “Abschied, του Μιχάλη Λαπιδάκη (πιάνο: Λυδία ΛινάρδουNo name I & II, για όμποε και βιολί, της Καλλιόπης Τσουπάκη (όμποε: Φώτης Χατζής, βιολί: Διονύσης ΠυλαρινόςGeografia Celeste, έργο 90, για μεσόφωνο και ηλεκτρονικά, σε ποίηση Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, του Λεόντιου Χατζηλεοντιάδη (με την παραστατική μεσόφωνο Αγγελική Καθαρίου να ερμηνεύει)· Éternellen, InassouvieI, για κλαρινέτο και πιάνο, του Γιάννη Αγγελάκη, το οποίο δημιούργησε την εντύπωση ηλεκτρονικού ήχου σε κάποια σημεία του, συνομιλώντας ενεργά με το προηγούμενο έργο του προγράμματος, αλλά και με την συναυλία της προηγούμενης ημέρας για την ηλεκτροακουστική μουσική (κάτι που κατέστη δυνατό μέσα από τις δυναμικές ερμηνείες της Παναγιώτας Πονηρού στο κλαρινέτο και της Μυρτώς Κοντογούρη στο πιάνο, που κατάφεραν να αναδείξουν επιτυχώς αυτά ακριβώς τα ηλεκτρονικά ηχοχρώματα).

Η Παναγιώτα Πονηρού (κλαρινέτο) και η Μυρτώ Κοντογούρη (πιάνο) κατά την εκτέλεση του έργου “Éternellen, Inassouvie… I”, του Γιάννη Αγγελάκη, από τη συναυλία ενόργανης μουσικής στις 20/10/2024 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Φωτογραφία: Χάρης Ακριβιάδης

Το πρόγραμμα συνέχισε με τα έργα: Αναδυομένη, για πιάνο, έργο 108, του Ιωσήφ Παπαδάτου (με τη γνωστή σολίστ Χριστίνα Παντελή στο πιάνο)· και το Apollon, seven miniatures for piano trio, της Κωστάντιας Γουρζή (βιολί: Βασίλης Τράπαλης, βιολοντσέλο: Κλεοπάτρα Δαρδάλη, πιάνο: Γεωργία-Ευαγγελία Κουρμπέλη). Το τέλος της συναυλίας, αλλά και όλου του διήμερου σηματοδότησε το έργο Oumuamua, για κανονάκι και κουαρτέτο εγχόρδων, του Δημήτρη Παπαγεωργίου, με την ομολογουμένως επιτυχημένη ερμηνεία των: Θάλεια Θωμοπούλου (κανονάκι), Λήδα Οικονομοπούλου (βιολί Ι), Μαρία Λουκά (βιολί ΙΙ), Βασίλης Παπαπαναγιώτου (βιόλα), Ελλίνα Γερακίτη (βιολοντσέλο), υπό την –και σε αυτό το έργο– εξαιρετική μουσική διεύθυνση του Ματθαίου Λεγάκη.

Ο Ματθαίος Λεγάκης διευθύνει τους: Θάλεια Θωμοπούλου (κανονάκι), Λήδα Οικονομοπούλου (βιολί Ι), Μαρία Λουκά (βιολί ΙΙ), Βασίλη Παπαπαναγιώτου (βιόλα), Ελλίνα Γερακίτη (βιολοντσέλο) κατά την εκτέλεση του έργου Oumuamua, του Δημήτρη Παπαγεωργίου, από τη συναυλία ενόργανης μουσικής στις 20/10/2024 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Φωτογραφία: Χάρης Ακριβιάδης

Η συναυλία (που στο σύνολό της άρεσε στο ακροατήριο) έκλεισε ευχάριστα, όταν συνθέτες και βασικοί συντελεστές κλήθηκαν να ανέβουν στη σκηνή, όπου επιβραβεύτηκαν από το κοινό. Αξίζει να σημειωθεί πως τη μουσική επιμέλεια των εκτελεστών της συναυλίας είχε ο Επιστημονικός συνεργάτης του ΤΜΣ ΕΚΠΑ Βασίλης Πριόβολος (μικρά σύνολα και σόλο) και ο Επιστημονικός συνεργάτης του ΤΜΣ ΕΚΠΑ Ματθαίος Λεγάκης (μεγάλα σύνολα και μουσική διεύθυνση).

Ένα στιγμιότυπο από το τέλος της συναυλίας ενόργανης μουσικής στις 20/10/2024 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, με συνθέτες, ερμηνευτές και συντονιστές. Από τα αριστερά προς τα δεξιά: Μαρία Λουκά, Λήδα Οικονομοπούλου, Θάλεια Θωμοπούλου, Ματθαίος Λεγάκης, Ιάκωβος Σταϊνχάουερ, Δημήτρης Παπαπαγεωργίου, Αναστασία Γεωργάκη, Βασίλης Πριόβολος, Γιάννης Μποκέας, Ελλίνα Γερακίτη, Βασίλης Παπαπαναγιώτου, Καλλιόπη Τσουπάκη, Κωστάντια Γουρζή, Λίνα Τόνια, Φανή Κοσώνα, Δημήτρης Ανδρικόπουλος,. Φωτογραφία: Χάρης Ακριβιάδης

Τελικά, το διήμερο έκλεισε με επιτυχία, έχοντας καταφέρει να γνωρίσει στο κοινό τη μουσική του “σήμερα”, αλλά και να υπογραμμίσει τη σημαντική θέση των Ελλήνων συνθετών –ανδρών και γυναικών (!)– σε αυτήν. Ωστόσο, όπως αποδείχτηκε, η ακτινοβολία του διήμερου δεν σταματούσε εκεί, αφού κατέδειξε επιπλέον κοινά στοιχεία και σχέσεις μεταξύ των τεχνών και άλλων επιστημών, λειτουργώντας επί τη ευκαιρία και ως δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ τους. Το ίδιο ισχύει και εντός των πλαισίων της εκάστοτε τέχνης ξεχωριστά, λειτουργώντας γεφυρωτικά μεταξύ των διαφορετικών τεχνοτροπιών της και επιτρέποντας στο ίδιο το κοινό να ανακαλύψει κοινά σημεία και επιρροές, που το διήμερο άφησε να επιπλέουν σαν σκέψεις μετά την περάτωσή του. Στην διοργάνωση πρόσθεσε και το γεγονός ότι όλοι οι ερμηνευτές των συναυλιών φάνηκε να δίνουν τον καλύτερό τους εαυτό κατά τη διάρκεια του διήμερου, προκειμένου να αποδώσουν το έργο, που είχε ανατεθεί στον καθένα. Επίσης, έγινε φανερή η καλή δουλειά που πραγματοποιείται μέσα στο νεοσύστατο τμήμα ειδίκευσης στην εκτέλεση του ΤΜΣ ΕΚΠΑ.

Η ολική εντύπωση που άφησε το αφιέρωμα ήταν πολύ καλή και η εικόνα που παρουσίασε ήταν πλούσια, με ποικίλα και ενδιαφέροντα δρώμενα, τα οποία έριξαν το κοινό κατευθείαν στα “βαθιά”, δίνοντάς του να γευτεί ένα γερό κομμάτι από αυτό που η διημερίδα πρέσβευε. Επιπλέον, η σύγχρονη τέχνη προβλήθηκε μέσα από μία υγιή αναλογία μεταξύ ανδρών και γυναικών Ελλήνων δημιουργών, ερμηνευτών και ομιλητών, δίνοντας μία πιο σφαιρική άποψη της σύγχρονης ελληνικής μουσικής σκηνής. Η διοργάνωση μπορεί σίγουρα να θεωρηθεί προδιαγραφών και βεληνεκούς μιας εξελιγμένης σύγχρονης πόλης, όπως άλλωστε αρμόζει στην Αθήνα. Καθοριστικής σημασίας για αυτό το αίσιο αποτέλεσμα ήταν η συμβολή της συντονιστικής επιτροπής του ΕΚΠΑ, η οποία αποτελούνταν από τους: Αναστασία Γεωργάκη, Καθηγήτρια, Πρόεδρος ΤΜΣ· Δημήτρης Χαρίτος, Καθηγητής, ΕΜΜΕ· Ιάκωβος Σταϊνχάουερ, Αν. καθηγητής, ΤΜΣ· Ορέστης Καραμανλής, Επ. καθηγητής, ΤΨΤΚ· Αλέξανδρος Κοντογεωργακόπουλος, Επ. καθηγητής, ΤΨΤΚ· Γιάννης Μποκέας, Υποψήφιος διδάκτορας, ΤΜΣ· Γιάννης Βαλιάντζας, ΕΔΙΠ, ΤΜΣ· Βασίλης Πριόβολος, Επιστημονικός συνεργάτης, ΤΜΣ· Ματθαίος Λεγάκης, Επιστημονικός συνεργάτης, ΤΜΣ.