Με ενδιαφέρον παρακολουθήσαμε στις 17/1, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης), την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών (ΚΟΑ), υπό τη διεύθυνση του Μίλτου Λογιάδη, σε συναυλία αφιερωμένη στη μνήμη του σπουδαίου συνθέτη Γιάννη Χρήστου (1926-1970), με αφορμή την συμπλήρωση πενήντα χρόνων από τον θάνατό του. Ο Χρήστου είχε τόσο άδικα και πρόωρα χάσει τη ζωή του κατά τη διάρκεια τροχαίου δυστυχήματος που συνέβη στις 8/1/1970, το βράδυ, όταν επέστρεφε στο σπίτι του έχοντας βγει για να γιορτάσει τα γενέθλιά του. Ήταν σαράντα τεσσάρων ετών. Θυμίζουμε ότι κάπου στην ίδια ηλικία, στα σαράντα πέντε του, είχε φύγει περίπου είκοσι χρόνια νωρίτερα, στις 19/9/1949, και ο Νίκος Σκαλκώτας (1904-1949).
Κάθε φορά που μελετούμε ή που ακούμε την υψηλής έμπνευσης και ιδιαίτερης πρωτοτυπίας μουσική του Χρήστου αισθανόμαστε ακόμη πιο έντονα την οδύνη της απώλειας και αναλογιζόμαστε σε τι περαιτέρω ύψη θα μπορούσε να είχε οδηγηθεί αν ζούσε παραπάνω χρόνια.
Το πρόγραμμα της συναυλίας της ΚΟΑ περιέλαβε τρία εμβληματικά έργα του. Άρχισε με μια αναλυτική και γεμάτη θεατρικό αίσθημα ερμηνεία της Μουσικής του Φοίνικα (Phoenix Music), έργο του 1949, καρπός της πρώιμης συνθετικής του περιόδου. Σημειώνουμε, ότι ο Χρήστου υπήρξε βαθύτατος μελετητής της αρχαίας φιλοσοφίας και της μυθολογίας. Η ορχήστρα και ο Λογιάδης πέτυχαν να αναδείξουν σε ικανοποιητικό βαθμό τις μεταμορφώσεις του χαρακτηριστικού μοτίβου, τα καθαρά περιγραφικά στοιχεία και την θαυμάσια επεξεργασμένη ενορχήστρωση αυτού του Συμφωνικού Ποιήματος, όπως θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε, εμπνευσμένου από τον μύθο του Φοίνικα, μυθικού πτηνού που γεννιέται από την τέφρα του, ξανακαίγεται και επανέρχεται συμβολίζοντας τον διαχρονικό κύκλο της ζωής και του θανάτου.
Στη συνέχεια ακούστηκε ίσως το δημοφιλέστερο έργο του, τα Έξι τραγούδια σε ποίηση Τ.Σ. Έλιοτ, στην ενορχηστρωμένη του εκδοχή (η εκδοχή για πιάνο και φωνή χρονολογείται το 1955, ενώ η ενορχηστρωμένη, ακολουθεί δύο χρόνια αργότερα, το 1957). Η μεσόφωνος Ειρήνη Τσιρακίδου απέδωσε με θεατρικότητα και ορθή αντίληψη της ευαίσθητης ποιητικής σκέψης τόσο του Eliot όσο και βεβαίως του ίδιου του Χρήστου, μολονότι η άρθρωση των λέξεων θα μπορούσε να ήταν πιο καθαρή. Ο Λογιάδης ενθάρρυνε τους μουσικούς της ΚΟΑ να φωτίσουν τα αντιθετικά μουσικά στοιχεία των τραγουδιών και την πλούσια εκφραστική σκέψη του συνθέτη, πλάθοντας μια αρκετά ατμοσφαιρική ανάγνωση.
Το δεύτερο μέρος της συναυλίας, καλύφθηκε από την Συμφωνία αρ. 1, για μεσόφωνο και ορχήστρα, σύνθεση ολοκληρωμένη το 1951. Ο καλοδουλεμένος χειρισμός των ρυθμικομελωδικών στοιχείων της παρτιτούρας του Χρήστου υπογραμμίστηκε με νόημα. Το φωνητικό μέρος, σε στίχους από το ποίημα του T.S. Eliot με τίτλο, Eyes that last I saw in tears, ερμήνευσε με την απαιτούμενη προσοχή η Τσιρακίδου. Η συγκίνηση, ο δυναμισμός και οι γεμάτες ανησυχία κλιμακώσεις της μουσικής σύλληψης του Χρήστου προέκυπταν με εκφραστική ευστοχία από την ΚΟΑ και τον Λογιάδη, αν και όχι πάντα με την απαιτούμενη διεισδυτική εσωτερικότητα.
ΥΓ. Σημειώνουμε ότι στο διαδίκτυο (YouTube) κυκλοφορεί μία από κάθε άποψη υποδειγματική ηχογράφηση της Συμφωνίας αρ. 1, από την ΚΟΑ, υπό τον Alec Sherman, και με σολίστ την θρυλική μεσόφωνο Κίτσα (Αγγελική) Δαμασιώτη. Η ηχογράφηση πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια συναυλίας στο Ηρώδειο, στις 3/8/1953. Ο Sherman είχε διευθύνει την παγκόσμια πρεμιέρα του έργου στις 29/4/1951, στο Royal Albert Hall του Λονδίνου, επικεφαλής της New London Orchestra και με σολίστ την δραματική υψίφωνο Eleanor Houston.
Παραθέτουμε τον σύνδεσμο:
