Γράφει ο Δρ Ιωάννης H. Βλάχος*
Στο φιλόξενο μικρό αμφιθέατρο του ιδρύματος Θεοχαράκη, παρακολουθήσαμε μια από τις εκδηλώσεις του κύκλου “Richard Wagner”, που επιμελείται και παρουσιάζει, συμμετέχοντας στο ρόλο του Richard Wagner, ο ιατρός, συγγραφέας, βιογράφος και μεταφραστής του έργου του Wagner, ο οποίος έχει και την ευθύνη των καλλιτεχνικών εκδηλώσεων ως Δ/ντης του Ιδρύματος «Β & Μ. Θεοχαράκη», κ. Φώτης Παπαθανασίου.
Την βραδιά που είχε θέμα «Wagner και Λουδοβίκος Β’ της Βαυαρίας», πλαισίωσαν μουσικά οι κυρίες Δημ. Μανέ και Αντιγόνη Μηλιώρη, οι οποίες απέδωσαν έργα του Wagner μεταγραμμένα για 4 χέρια στο πιάνο. Στην εκδήλωση συμμετείχαν με αντίστοιχους ρόλους η κ. Μάγδα Μαυρογιάννη ως Σίσσυ Κόζιμα-Βάγκνερ και ο κ. Πάνος Λαζαράτος ως Λουδοβίκος Β’.
Ο Richard Wagner (1813-1883), Γερμανός πρωτοπόρος συνθέτης του 19ου αιώνα, πιανίστας και μουσουργός, μεταμόρφωσε την όπερα σε «μουσικό δράμα», ένα ιδανικό μείγμα μουσικής, ποίησης, χορού και οπτικής απόλαυσης. Η επιτυχία στις συνθέσεις του έγκειται στην συστηματική χρήση του «καθοδηγητικού μοτίβου» (γερμ. Leitmotiv) που έφθασε στο απόγειο της στον κύκλο «Το Δαχτυλίδι του Νίμπελουνγκ» όπου κάθε μουσικό μοτίβο εκπροσωπεί έναν ήρωα του έργου.
Η μουσική του, ιδιαίτερα προς το τέλος της ζωής του χαρακτηρίζεται από μουσικό πλούτο και πολυπλοκότητα που θυμίζει μουσικές αλλαγές που θα εμφανισθούν τον 20ο αιώνα (Tristan και Isolde).
Η μουσική βραδιά παρομοίαζε με εκδήλωση «αναλογίου» όπου οι τρεις πρωταγωνιστές ανέπτυσσαν ή διελέγοντο γύρω από γεγονότα της ζωής του Wagner, την ευτυχή περίοδο παραμονής του δίπλα στον Λουδοβίκο Β΄ της Βαυαρίας, ο οποίος όχι μόνο τον έσωσε από οικονομική καταστροφή αλλά και του έδωσε την άνεση (χωρίς οικονομικό άγχος) ν΄ ασχοληθεί με σύνθεση μουσικής και συγγραφή ποιητικών λιμπρέτων. Στη διάρκεια αυτών των στιχομυθιών μαθαίνουμε ότι (το 1863) ο Wagner απέκτησε ερωτικό δεσμό με τη Cosima, σύζυγο του φίλου του, αρχιμουσικού και πιανίστα Hans von Bülow, την οποία αργότερα (το 1870) παντρεύτηκε αποκτώντας τρία παιδιά, έναν γιο και δύο κόρες. Η Cosima ήταν κόρη του Franz Liszt.
Ο Λουδοβίκος από τα συμφραζόμενα φαίνεται ότι του είχε τέτοια αφοσίωση και λατρεία, οριακή για άνδρα, ώστε όχι μόνο του έκανε όλα του τα χατίρια, αλλά διεκινδύνευσε και το θρόνο του από την αντίδραση του λαού της Βαυαρίας για της υπερβολικές δαπάνες προς τον μουσουργό, αλλά και διέλυσε τον επικείμενο γάμο του.
Το μουσικό μέρος της βραδιάς ξεκίνησε με μια «Πολωνέζα» για τέσσερα χέρια, που απέδωσαν άριστα οι δύο καλλιτέχνιδες πιάνου, παρ΄ όλο που το έργο δεν έχει ιδιαίτερη έμπνευση. Είναι μια παραλλαγή στο ίδιο θέμα. Σημειώνουμε ότι ο Wagner δεν ησχολήθη ιδιαίτερα με τα έργα πιάνου, η προσοχή του ήταν στραμμένη στην Όπερα. Ακόμη και οι συμφωνίες που έγραψε ήταν ελάχιστες στα πρώτα χρόνια της δημιουργίας του (1832, Συμφωνία σε ντο μείζονα).
Το έργο του που άρχισε συστηματικά να ταξινομείται το 1970 από την Βαυαρική Ακαδημία από τον εκδοτικό οίκο Schott Music και την επιμέλεια του Egan Voss, αποτελείται από 21 τόμους (57 βιβλία) μουσικής και 10 τόμους (13 βιβλία) κειμένων.
Στην διάρκεια της βραδιάς ακούστηκαν εκτός από την Πολωνέζα, οι εισαγωγές των Tannhäuser, Ιπτάμενου Ολλανδού (Der Fliegende Holländer) και από το «Δακτυλίδι του Nibelung».
Πολύ ωραία βραδιά! Περιμένουμε τη συνέχεια.
* Ο Δρ Ιωάννης Η. Βλάχος είναι Ορθοπαιδικός – Χειρουργός, τ. Καθηγητής Παν/μίου Κρήτης.