Η Κάρμεν τον Γεριμέι κρατούσε στην ποδιά της, τον πρίγκηπα και τον ψαρά και τα άλλα τα παιδιά της. Από την άκρη του καιρού και πίσω απ΄τους αιώνες ζωντάνευαν οι θάλασσες και σβήναν οι χειμώνες. Κόκκινη κλωστή δεμένη, στην ανέμη τυλιγμένη, δώσ’ της κλώτσο να γυρίσει, παραμύθι ν’ αρχινίσει…

Κάπως έτσι, με το όνειρο πλεγμένο χαρούμενα στην φαντασία μας, βρεθήκαμε στο θέατρο «Κιβωτός» ένα ηλιόλουστο χειμωνιάτικο πρωινό, γεμάτοι παιδική απαντοχή και λαχτάρα. Όμορφα γέλια και τρυφερά γαργαλητά βγαλμένα από ξεκαρδιστικά παραμύθια καθημερινής ευτυχίας γέμισαν την αίθουσα, θυμίζοντας εκείνες τις λαμπερές στιγμές μιας παλιάς και αγαπημένης παιδικότητας.

Ο Τσάρος με τη μακριά γενειάδα! Ξαφνικά η σκηνή πλημμυρίζει μαγεία, όμορφα πρόσωπα, χαρούμενα, ευτυχισμένα αλλά και στενοχωρημένα, χρυσαφένια αλλά και μουτρωμένα, φωνές καταχθόνιες και τρομακτικές που ακούγονται από τρομακτικά πηγάδια, τσάρους, τσαρίνες και μπάμπουσκες που κλείνουν στην τρυφερή τους αγκαλιά μωρά πριγκιπικά και μωρά που μοσχοβολάνε θάλασσα. Το τσαρικό παλάτι γίνεται σκοτεινό πηγάδι, γίνεται θάλασσα, γίνεται βυθός γεμάτος μέδουσες, πρίγκιπες και πριγκίπισσες και φυσικά μια κακιά μητριά…διότι δεν υπάρχει παραμύθι χωρίς μια κακιά, η οποία, ενίοτε, είναι και μητριά!

Ο Τσάρος με τη μακριά γενειάδα! Μπορεί ο Γεριμέι να είναι Ρώσος, ένας πληθωρικός Τσάρος με μια γενειάδα μακριά όσο το μπόι και η περηφάνεια του, αλλά είναι και μια απίστευτα οικεία φιγούρα, όπως και οι υπόλοιποι χαρακτήρες του παραμυθιού, όπως εκείνες που μας κληροδότησε η λαϊκή μας σοφία, στις οποίες πολλές φορές αναγνωρίζουμε μικρά, γλυκά και πικρά στοιχεία μας˙ στοιχεία που μας προκαλούν θυμηδία ή θυμό και βιαζόμαστε γρήγορα-γρήγορα να γυρίσουμε σελίδα στο παραμύθι που διαβάζουμε δίπλα στο παιδικό προσκεφάλι – μη μας καταλάβει κανείς…μην αντικρίσουμε κι εμείς τον εαυτό μας…

Ο Τσάρος με τη μακριά γενειάδα! Ένα Ρωσικό παραμύθι με παράξενα ονόματα, που κρύβουν γοητεία, φαντασία, ονειρικά και παιδιάστικα χαμόγελα, πολύχρωμες επιθυμίες που ζωντανεύουν ολόλαμπρα μπροστά μας˙ μια μάχη μεταξύ αρετής και κακίας, δίκης και αδικίας, που πλημμυρίζει την παιδιάστικη καρδιά μας με αγαλλίαση,  διότι πάντοτε, στα παραμύθια, τη μάχη κερδίζει η αρετή.

Ο όρος παραμύθι έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς ετυμολογικά προέρχεται από το αρχ. παραμύθιον, που σημαίνει παρηγοριά, ανακούφιση, ενθάρρυνση, ενώ σταδιακά έλαβε τη σημασία της φανταστικής ιστορίας που έχει ως στόχο την ανακούφιση, την καταλλαγή. Η έννοια του παραμυθιού έχει μια εντελώς δική του θέση, σε μια κρυμμένη πτυχή του ψυχισμού μας, όπου κυριαρχεί το παράλογο, το εξωπραγματικό, το υπερφυσικό, παράγοντες που πλημμυρίζουν μηνύματα το παιδικό, και όχι μόνο, ασυνείδητο.

Είναι εκείνο το μεταιχμιακό πεδίο μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας, σύμφωνα με τον Winnicott, όπου το παιδί αντιμετωπίζει τις συναισθηματικές του λειτουργίες ελεύθερα, χωρίς τον φόβο της τιμωρίας, της υποτίμησης, της αρνητικής επίδρασης. Το παραμύθι, μέσα από την πολύπλευρη ταύτιση  του παιδιού με τους χαρακτήρες, διδάσκει, εντός του ασφαλούς μεταιχμιακού πεδίου, αρχέτυπα σύμβολα και σχήματα που το ίδιο το παιδί φυλάει στο υποσυνείδητό του˙ τα στοιχεία αυτά μέσα από το παραμύθι παίρνουν σάρκα και οστά στην παιδική φαντασία κι έτσι το παιδί τα αναγνωρίζει και μαθαίνει να τα αντιμετωπίζει.

Η ευφυής διασκευή της Κ. Ρουγγέρη αγκαλιάζει στοργικά, έντεχνα  και με απαράμιλλη ευαισθησία όλα αυτά τα αρχετυπικά σύμβολα, τα επενδύει με αγάπη, ευγένεια, χιούμορ και φαντασία και τα προσφέρει στα παιδιά. Η σκηνοθεσία της επεξεργάζεται αριστοτεχνικά κάθε σκηνή του παραμυθιού, τονίζοντας με ιδιαίτερη συνέπεια και ευστοχία τα αφηγηματικά στοιχεία που έχουν ιδιαίτερη σημασία για την εξέλιξη και συνδέονται με τις 31 λειτουργίες του Vladimir Prop, όπως, μεταξύ άλλων, η απουσία, η απαγόρευση, η συνενοχή, η εξάλειψη της δυστυχίας, ο γάμος.

Το κείμενο της Κ. Ρουγγέρη ρέει καταπραϋντικά, ως βάλσαμο στην ψυχή, καθώς χειρίζεται με ενσυναίσθηση και σεβασμό κάθε λεπτή κι ανεπαίσθητη συναισθηματική διάσταση των ηρώων, από τον φόβο, έως τη χαρά, τον δόλο, την αγάπη, τη μεταμέλεια. Επιπλέον, όχι μόνο διηγείται γοητευτικά και καθηλωτικά το παραμύθι, αλλά το παντρεύει με τις υπέροχες μελωδίες τεσσάρων Ρώσων συνθετών, ήτοι Α. Μποροντίν, Μ. Μουσόργκσκι, Π. Τσαϊκόφσκι, Ν. Ρίμσκι-Κόρσακοφ, δημιουργώντας μια σκηνική σύνθεση όπου επικοινωνούν ονειρικά εικόνες, μουσικές και μηνύματα.

Ο πολυμελής θίασος της παράστασης, όπως ο Χάρης Αγγέλου, η Κωνσταντίνα Λιναρδάτου, η Ιουστίνα Μάτσιασεκ, η Ελενα Μιχαλάκη, ο Γιάννης Νικολάου, ο Ορφέας Τσαρέκας, ο Πολύκαρπος Φιλιππίδης και η Ειρήνη Χρηστίδη  ερμηνεύουν τους ρόλους άρτια, γεμάτοι χαρά, λάμψη, χιούμορ και ευαισθησία, καθώς κινούνται με μεγάλη ευκολία από το βασίλειο της γης στον βασίλειο των νερών, αφήνοντας καθένας το δικό του στίγμα, καθώς εναλλάσσουν τους ρόλους με υποκριτική δεξιότητα. Επίσης, τα σημεία αλληλεπίδρασης με τα παιδιά είναι ευφυή στη σύλληψή τους, όπως η σκηνή της απογραφής που συμμετέχουν τα παιδιά εμπλουτίζοντας το βασίλειο του Γεραμέι με τα δικά τους αδερφάκια, σκυλάκια, γατάκια, παππούδες και γιαγιάδες!

Τα σκηνικά και τα κοστούμια της Χ. Κουλουμπή είναι εμπνευσμένα· χρυσά φορέματα, χρυσές κάπες, περίτεχνα στέμματα, πηγάδια, γενειάδες, καλαθούνες, θρόνοι και θάλασσες γεμίζουν τη σκηνή και συγκινούν με την ομορφιά τους. Η κινησιολογία, οι χορογραφίες και ο φωτισμός του Π. Γάλλια δημιουργούν το απαραίτητο μεγαλείο και ταιριάζουν απόλυτα με τη μουσική επεξεργασία του Α. Δελαπόρτα, εντείνοντας το υπέροχο σκηνικό αποτέλεσμα. Οι ευρηματικοί στίχοι του Α. Κουλουμπή συνιστούν βασικό στοιχείο της εξέλιξης και συνοδεύουν με ευαισθησία και συνέπεια την πλοκή, ενώ η φωνητική διδασκαλία της Λ. Ερεμέγιεβα εκμαιεύει από τους ηθοποιούς πάθος, χιούμορ και γοητευτικές φωνητικές ικανότητες!

Αγάπη, χαρά, θλίψη, φιλία, αρετή, κακία, δικαιοσύνη, φόβοι και ελπίδα, προσδοκίες και επιθυμίες μπλέκονται σε έναν ονειρικό χορό με τσάρους, ψαράδες, αστερίες και πεντάμορφες κόρες με κακές μητριές για να μας παρασύρουν άλλοτε στο βασίλειο της γης, άλλοτε στο βασίλειο των νερών. Είναι η μαγική στιγμή που η φαντασία χοροπηδάει τρελά μέσα μας και ξεχύνεται με παιδιάστικα γέλια και ροζ κορδέλες στα μαλλιά για να μας θυμίσει την παιδικότητα μας˙ να μας θυμίσει αγάπες, χαρές και επιθυμίες που κάπου μπερδεύτηκαν και έχασαν τον δρόμο τους, να μας θυμίσει ότι το βασίλειο της γης και το βασίλειο των νερών δεν είναι και τόσο μακριά όσο νομίζουμε, αλλά φωλιάζουν μέσα μας κι όταν έρχεται η νύχτα διώχνουν τους φόβους μας με ένα παραμύθι…

Λία Τσεκούρα, 11.12.2019